Heç kəsin başqalarında nifrət yaratmaq hüququ yoxdur
16:22
Birləşmiş Ştatlarda bir neçə biqeyrətin istehsal etdiyi Həzrəti Məhəmmədi təhqir xarakterli filmin ərəb dilinə dublyajı 11 Sentyabr hadisələrinin 11-ci ildönümündə sosial mətbuata ötürüldü.
Filmə haqlı etirazlar elə istehsalçıların da planlaşdırdığı kimi ABŞ və digər Qərb ölkələrinə qarşı zorakılıq aktları ilə müşayiət olundu.
Liviyanın Benqazi şəhərində radikal sələfilər, müsəlman milislər və ya əl-Qaidə döyüşçüləri olduqları güman edilən silahlılar fürsətdən istifadə edərək, Birləşmiş Ştatların bu ölkədəki səfirini və köməkçilərini yandıraraq öldürdülər. Aradan uzun müddət keçməmiş Fransanın satirik jurnallarından biri söz azadlığını və dünyəviliyi müdafiə iddiası ilə Həzrəti Məhəmmədi təhqir edən karikaturaları dərc edərək, yüz minlərlə nüsxə satışı fürsətini fövtə vermədi.
Həzrəti Peyğəmbəri təhqirin müsəlmanlar arasında onlarla insanın həyatını itirməsinə səbəb olan aksiyalar tədricən səngiyir. Ancaq baş verənlər haqda ətraflı düşünməklə çıxarılacaq nəticələr vardır. Belə ki, əvvəla filmin peşəkarcasına hazırlanmış təxribat olduğu aydındır. Məqsəd isə hamıya bəlli olduğu kimi, hər şeydən əvvəl ABŞ ilə islam aləmi arasında qarşılıqlı hörmət-ehtiramı bərpa etməyə çalışan, üstəgəl indiyədək mövcud prezidentlər arasında mövqeyi ilə İsrailin maraqlarının əleyhinə ən çox çıxan ABŞ prezidenti elan edilən Obamanın kreslosunu laxlatmaq, mümkün qədər onun yenidən prezident seçilməsinə mane olmaqdır. Gəl ki, bu təxribatçı qrupun planı baş tutmadı. Obamanın yenidən prezident seçilməsi ehtimalı getdikcə çoxalır. Dünya müsəlmanlarının liderləri və əksəriyyət həm peyğəmbərimizə yönəlmiş təhqirləri, həm də İslamın adından yol verilən zorakılığı lənətlədilər. Bu arada Benqazidə Birləşmiş Ştatların səfirini öldürənlərə etiraz məqsədilə keçirilən nümayişlərdə on minlərlə insan iştirak etdi.
İkincisi, Həzrəti Məhəmmədi təhqir məqsədilə çəkilən film və karikaturalar qətiyyən söz azadlığı çərçivəsində qiymətləndirilə bilməz. Şübhəsiz ki, söz azadlığı dini inancların müzakirəsini və tənqidini ehtiva edir. Ancaq təhqir tənqid ilə eyni olmadığına görə nə hüquqi, nə də əxlaqi baxımdan tənqid sayıla bilər. Avropa hüququ müqəddəs sayılan şəxsiyyətlərin və dəyərlərin təhqirini söz azadlığı çərçivəsində qiymətləndirmir. Belə ki, Avropa İnsan Haqları Məhkəməsinin 1994-cü il tarixli (Otto Preminger) qərarında Həzrəti İsa barəsində təhqir xarakterli filmin nümayişinin qadağan olunması (“yurddaşların dini heysiyyətlərinin təhqirinə qarşı müdafiəsi” səbəbi ilə) müqaviləyə müvafiq hesab edilmişdi.
Avropa Birliyi ölkələri bir şəxs və ya qrupun irq, etnik kimlik, cins, millət, dini inanc, cinsi seçim və digər məsələlərdə təhqirə məruz qalmasını cinayət məcəllələrində və ya “nifrət” ifadəsini qanun layihələri ilə qadağan edir. Bir çox ölkənin də belə bir qanun layihəsinə ehtiyac duyduğu şübhəsizdir. Birləşmiş Ştatlarda “nifrət” məsələsi cinayət məcəlləsində öz əksini tapmasa da Ali Məhkəmənin qəbul etdiyi qərarlar zorakılıq hallarına səbəb olma xüsusunda “açıq və mövcud” təhlükə ehtiva edən ifadələrin qadağan olunmasını hüquqi baxımdan qanunauyğun hesab edir.
Üçüncüsü, yalnız söz və ifadə azadlığının deyil, dünyəviliyin də dindarlar tərəfindən müqəddəs sayılan dəyərlərin təhqirinə icazə verdiyi iddiası qəbuledilməzdir. Fransa jurnalının redaktoru Jerard Biard rəhbəri olduğu mətbu orqanı “ateist, demokratik və dünyəvi” kimi xarakterizə edərək deyir: “Jurnalımız dinlərin siyasi və ictimai məkana çıxdıqları təqdirdə əleyhinədir. Laiq bir dövlətdə özünüzü hər hansı bir dinə aid etmək hüququnuz yoxdur”. Fransız tipli avtoritar dünyəviliyin din düşmənliyinə çatan üzünü ən yaxşı nümayiş etdirən də hər halda Fransadakı irqçi və İslam düşməni partiyanın lideri Marin Le Penin dərhal peyda olaraq, filmin və karikaturaların dərc edilməsinin söz azadlığı olduğunu bildirməsi, fikirlərini müdafiə etməklə kifayətlənməyib müsəlmanların küçədə başörtüyü, yəhudilərin isə kipa geyinmələrinin qadağan olunmasını istəməsidir.
Dəyərli sosioloq, Paris Sosiologiya Akademiyasının pedaqoqu professor Nilüfər Gölə dəyərlərə hücumun ekranına çevrilən söz azadlığının tərifinin yenidən verilməsinin vacibliyini bildirərkən haqlıdır. Tanınmış kanadalı filosof Çarlz Teylor Qərbdə və bütün dünyada dünyəviliyə yenidən tərif verilməsinin əhəmiyyətini qeyd edərkən tamamilə düz buyurub. Mövzuya qayıdacağıq.
| Baxılıb: 526 | Tarix: 
