Ümid var olmanın səbəbidir. Bir insanın əlindən ümidini alsanız, o, yaşamaq, var olmaq səbəbini itirər. Ümidləri ölərsə, insanın yaşamaq arzusu qalmaz və həyat eşqi sönər.
"Bir an”la yaşamaq, "bir an” da olmaq anlayışı nə Quranda var, nə kainatda, nə də təbiətdə. "Olmaq” davam edən bir prosesdir. Ona görə Quran "Biz bir şeyin olmasını dilədiyimiz zaman ona "ol!” deyirik” - deyir. "Ol!” əmrini almaqla varlıq var olmağa başlayır. Yəni "olmaq” prosesinə start verilir... Yer üzünə "ol!” əmri verildi və o da "6 gün"də olmağa başladı. Hələ də olmağa davam edir və yəqin ki, qiyamətə qədər də davam edəcək. Həzrəti Məryəmə İsanın müjdəsi verildikdən sonra doğuma qədər 9 ay keçdi. Yəni bir İSA "olmağa” başladı. Ümidin keçmişlə heç bir bağı yoxdur, o, yalnız gələcəklə əlaqədardır. Bir şeyə ümid edilməsə, onun olması mümkün deyil. Ümid edənlə, ümid edirmiş kimi görünən fərqlidir. Ümid inamdır. Allaha inam, Onun vədlərinə inam, Onunla qovuşacağına ümid... "Münafiq” müsəlman olan deyil, müsəlman görünəndir. Onun imanında problem olduğu üçün o, münafiqdir. Ümidini itirdiyi üçün iman problemi yaşayır. İblis – ümüdü olmayandır və ya ümüdünü itirən iblisləşər. Ümüdsüzlük küfürdür. Ümüd "anı” dəyişir, çəkib bizi o anın içindən çıxardır. Ümüd meracdır. Allah bir sonrakını yaradarkən sizin bir öncəki davranışınıza baxar: "imtahan zamanı qulum nə etdi?” deyər. Təslimiyyəti necə yaşadı? Qulun etdiyinə və onun Allaha olan ümüdünə qarşılıq olaraq bir sonrakı "an” olmağa başlayır.
Həzrəti Adəm "an”ı mütləqləşdirsəydi, günahdan sonra tövbə etməzdi. Günahı etdiyi anda ümüdsüzləşər, peşman olsa belə geriyə dönüş olmadığını düşünərək ümüdsüzlüyə qapılardı. Lakin o Allahdan ümüdünü kəsmədi, tövbə edərək günahında israr etmədi, peşman olduğunu dilə gətirərək bağışlanacağına ümüd etdi. Allah da onu bağışladı. İblis ümidsüzləşdiyi üçün günahında israr etdi. Bağışlanacağına ümüd etmədi. Hər ümüdünü itirən insan İblisin prototipidir. Ümüd olmasaydı, kimsəsiz səhrada Həzrəti İbrahim insanları həccə çağırmazdı. O, ümüd edib çağırmasaydı, əsrlər sonra biz bu çağırışı eşidib, o dəvətə cavab olaraq həccə getməzdik. Həzrəti Nuh ümüd etməsəydi, quruda gəmi düzəltməzdi. O, gəmiyə minərkən də "bismillah” deyir, dayanacağı məkan üçün də öncədən "bismillah” deyir. Tufandan sağ çıxacağına ümüdü olmasaydı, varacağı məkan üçün "bismillah” deyərdimi? Gəminin sağ-salamat mənzilbaşına çatacağına ümüd edir. Ümüd Allaha inamdır. Həzrəti Musanın anası ümüd etməsəydi, Musanı bir beşikdə Nilin sularına buraxardımı? Deməli, Allaha ümüd etsən, inansan, O da Musanı Fironun, - yəni düşməninin, - evində belə olsa yetişdirər. Həzrəti Musanın məhz bu şəkildə ölümdən qurtuluşu bir möcüzədir. Amma onun bir də saraydan qurtuluşu var. Heç bir ssenarist belə gözəl ssenari yaza bilməzdi. Saraydan qurtarmaq, oradan Musanı xilas etmək üçün onu "cani” etmək. Həm də günahsız birini öldürərək, cinayətə alət olmaq. Bu, Allahdır! Bir peyğəmbər seçəcək və onun əli ilə "günahsız bir adamı öldürdəcək"... Həzrəti Musa bu qətli törətməsəydi, Misirdən qaça bilməz, saraydan xilas ola bilməzdi. Ona görə bu cinayət onun əli ilə gerçəkləşdirildi. Cinayət etdikdən həmən sonra Həzrəti Musa tövbə etdi və olduğu məkanı tərk edərək nəfsini tərbiyə etməyə başladı. Ona görə "Mən nəfsimə zülüm etdim” dedi. Bu, bir ümüd dərsidir. Bu dərsdən sonra Musanın cinayət edən əli bir "möcüzə əl” olmağa başladı. Tarixi ümidini itirməyənlər yazır. Bir iş görənlər ümüdlü olanlardır. Ümüd etdikləri üçün dayanmadan zəhmət çəkirlər. Heç bir halda ümüdlərini itirmirlər. Ümüdsüz olanlar isə sadəcə yatarlar. Ya da ki, başqa bir deyimlə yatanlar ümüdsüzlərdir. Allah Qurani Kərimlə bizə ümüd dərsi verir. Peyğəmbərlərini örnək göstərir. Onların müjdələri gələcəyə ümüdlə bağlıdır. Onlara iman etməyənlər isə ümüdsüzlərdir. Gələcəklə bağlı bütün ümüdlərini itirdikləri üçün inkar etdilər. Həlak olan qövmlər niyə mələk Peyğəmbər istədilər? Baxın, onlar heç biri peyğəmbərliyi inkar etmədilər. Lakin "bir mələk göndərilməli deyildimi?” deyə sual verdilər. Çünki insana olan ümüdlərini itirmişdilər. İnsan nəslindən bir peyğəmbər çıxacağına olan ümüdləri ölmüşdü. Ümüd imanın övladıdır. İman edərkən ümid edirsən. Ona görə peyğəmbərlər göndərilərkən iman edənlərə ümid verir, onları gələcəkdə olacaq xeyirlə müjdələyirlər. İnsanlıq üçün bir gələcək inşa edirlər. Cənnət kimi bir gələcək...