Bütün ibadətlərdə olduğu kimi, fitrənin də fərdi-ictimai, maddi-mənəvi hikmətləri var. Bununla əlaqədar Peyğəmbərimizin əmisi oğlu İbn Abbas belə buyurur: “Allah Rəsulu fitrəni, oruc tutanı mənasız və çirkin davranışlardan təmizlənməsi, kasıblara da yeyə biləcəkləri bir loxma olması üçün əmr edib”. Bununla İslam mahiyyətində sevinc və şadlıq olan bayramı cəmiyyətdəki hər fərdin ortaq şəkildə şənlənə bilməsi üçün möhtac içində olan insanların qismən də olsa ehtiyaclarını təmin edərək sosial yardımlaşmanın ən gözəl nümunəsini göstərib. Bu yardımlaşmanı maksimum səviyyəyə yüksəltmək və daha çox möhtaca kömək ləzzətini verə bilmək üçün fitrə miqdarının ən aşağı səviyəsi nəzərdə tutulub.
İslam hüquqçuları yoxsulun lehinə olacağını düşünərək fitrənin bayramdan əvvəl verilməsini istəyiblər. Bayramdan sonra vermək yaxşı qarşılanmır.
Dinimizdə evi, maşını olan, yəni zəruri ehtiyacları xaricində 85 qram qızılı, yaxud bu miqdarda pulu olan insanlar zəngin sayılırlar. Fitrə vermək də zənginlərə fərzdir. Orta imkanlı olanların, bir sözlə, kasıb sayılmayanların bayramdan əvvəl fitrə verməsi isə onların xeyrinədir və çox savabdır.
Fitrə Peyğəmbərimizin (s) dövründə, əsasən buğda, arpa, quru üzüm və xurmadan verilirdi. Bu, o dövrün ən çox istehlak edilən qida maddələri idi. İndi isə, adətə görə ən çox yeyilən qida maddələrindən bir kasıbı bir günlük doyuracaq miqdarda olmalıdır. Xüsusilə bolluq zamanlarında nəğd pul verməyin daha münasib olduğu bildirilib. Hz.Peyğəmbərimizin “kasıbların istəməyinə imkan verməyin” mənasındakı hədisi yuxarıdakı fikri gücləndirir. Günümüzdə fitrə - 1-2 manat arasında, adambaşına verilməlidir. Artıq vermək baş ucalığı və savabdır. Ailənin fitrəsi bir adama verilə biləcəyi kimi, birdən artıq insana da verilə bilər.

Fitrə kimə verilməlidir?

Valideynlərə, nənə və babaya, övlada və nəvələrə fitrə vermək olmaz. Çünki hər bir insanın bunlara baxması, onların ehtiyaclarını təmin etməsi məcburidir. Buna görə də yuxarıda adları sayılanlara sədəqə vermək qəti qadağandır. Müsəlman olmayanlara vermək də olar, verməmək də. İslam alimlərinin ortaq görüşünə görə, fitrənin əvvəlcə yaxınlıqda yaşayan kasıblara, fitrə düşən qohum-əqrabaya verilməsi daha uyğundur. Fitrə, sədəqə və zəkatın 8 qrup insana veriləcəyi Qurani-Kərimdə açıq-aşkar bildirilir: “Sədəqələr kasıblara, miskinlərə, zəkat yığma işində çalışanlara, ürəyi İslama bağlanmaqda olanlara, əsir və kölələrin azad olunmasına, borc içərisində olanlara, Allah yolundakı işlərə (tələbə, əsgər kimi) və yolçulara Allah tərəfindən müəyyən edilmiş fərzdir. Allah hər şeyi biləndir və hikmət sahibidir!” (“Tövbə” surəsi, 66).
Allah-təala hər kəsin fitrəsini qəbul etsin! Amin!