Yer üzündə lovğalananlara, kibir və qürurla öyünənlərə, axirət günündə belə deyiləcəkdir: İçində əbədi qalacağınız Cəhənnəmin qapılarına girin!» Təkəbbürlülərin yeri necə də pisdir!
(Ğafir 4076)

Peyğəmbər (s.a.s) də təkəbbürlük edən insanlar haqqında söyləmişdir.
Qəlbində xardal toxumu dənəsi boyda belə kibir olan kimsə, Cənnətə girməz, və yenə qəlbində xardal toxumu dənəsi qədər imanı olan insan da Cəhənnəm atəşinə girməz (Əbu Davud Libas 26)
Bu hədisdə iman ilə kibirin əsla bir arada olmayacağı anlaşılır. Təkəbbürün olduğu yerdə iman, imanın olduğu yerdə təkəbbür ola bilməz.

Uca Allah Quranın başqa ayəsində mömin qullarına səslənmiş, heç kimsənin başqa kimsəni xor görməməsini istəmiş və bəlkədə xor gördüyü insanlar onlardan daha üstün ola biləcəklərini xəbər vermişdir.
Ey iman gətirənlər! Bir camaat digərini məsxərəyə qoymasın. Ola bilər ki, bunlar onlardan daha yaxşı olsunlar. Qadınlar da qadınları lağa qoymasınlar. Ola bilər ki, bunlar onlardan daha yaxşı olsunlar. Bir-birinizə tənə vurmayın və bir-birinizi pis ləqəblərlə çağırmayın. İman gətirdikdən sonra fəsadçı adlanmaq necə də pisdir. Məhz tövbə etməyənlər zalımlardır.
(əl —hucurat 4911)

Təkəbbürlük şeytanın lənətlənməsinə səbəb olan pis bir duyğudur. Kibir və qürurun nəticəsində təkəbbürə qapılaraq, Allahın əmrinə üsyan etmişdi. Quranda bu xüsus Allah tərəfindən belə xəbər verilmişdir:
Bir zaman Biz mələklərə: «Adəmə səcdə edin!»– dedikdə, İblisdən başqa hamısı səcdə etdi. O imtina edib təkəbbür göstərdi və kafir oldu. (əl-bəqərə 234)

Buna görə, təkəbürrlük duyğularına qapılaraq, Allahın əmr və yasaqlarından qaçan, ilahi əmrlərə təslim olmayan insanlar iblisin varisləridir. Onlar haqqı, tövhidi doğrunu itirmiş, batil yanlış, təhlükəli və zərərli olan bir yola sapmışlardır. Nəfsi duyğularına qapılmış arzu və istəklərinin əsiri olmuşlar.
Allah bizi təkəbbürlü olmaqdan qorusun. Amin!

Добавлено (20.09.2008, 12:34)
---------------------------------------------
RƏBBİNİZİN SİZDƏN RAZI OLMASINI İSTƏRDİNİZMI?
Allaha, Rəhman və Rəhim olan Rəbbimizə qarşı sadiq olduğumuzu, sıx bağlılığımızı göstərmək, sübut etmək üçün ən böyük xeyir yollarından biri insanlığa, bəşəriyyətə xidmət etməkdir. Allah tərəfindən nazil olan bütün kitablar başqalarına yardım etmək məsələsinə xüsusi əhəmiyyət verir və bunu vurğulayırlar. İslam dinində başqalarına kömək etmək və onların problemlərini həll etmək böyük fədakarlıq, yaxşılıq olmaqla yanaşı, həmçinin geniş, əhatəli bir ibadətdir. Bu əməl yer üzündə sülh, əmin-amanıq üçün stimul və axirətdə isə əbədi mükafat, savaba nail olmaq üçün təqva (Allahdan qorxmaq) vasitəsidir.

Səxavətli, Vəhhab Rəbbimiz bu əməli o qədər xoşlayır ki, biz başqalarına kömək etdikdə, Ğafur Rəbbimiz sadə bir şeydən dolayı-insanların gəzdikləri, getdikləri yoldan bəzi maneələri qaldıraraq kənarlaşdırmaq-bizim günahlarımızı bağışlayır.

Əbu Hureyra radiyallahu anhu Peyğəmbər sallallahu aleyhi və səlləmin belə söylədiyini rəvayət edir: Bir kişi yol ilə gedərkən yolda bəzi böyürtkanlar (tikan) görür. O kişi onları yoldan kənarlaşdırır. Allah təala onun bu fəzilətli əməlinə o qədər ehtiram göstərmişdir ki, Ona bağışlanma bəxş etmişdir (bağışlamışdır)”. (Səhih Muslim.)

Eyni hədisin digər rəvayətində, Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Peyğəmbər sallallahu aleyhi və səlləm cənnətdə bir kişinin dolaşdığını gördüyünü dedi. Onun etdiyi əməl yoldan keçən insanlara əziyyət verən bir ağacı kəsib, yoldan uzaqlaşdırmaq olmuşdur.

Bu hədisin şərhində, Əl-Nəvəvi rahiməhullah deyir ki, başqalarına yardım, kömək etməyə səbəb olan hər bir fəzilətli əməl üçün savab vardır.

Alimlər şərh edirlər ki, bu hədisdən götürəcəyimiz başlıca ibrət odur ki, istənilən bir yolla başqalarının sıxıntısını asanlaşdırmağın xüsusi, ona xas fəziləti var: “İnsanlığın xidmətində olmayınca, etdiyimiz ibadətlər və digər ibadət əməllərimiz bəhrəsizdir”.

Özlərini fəlakət qurbanlarına yardım etməyə həsr edənlərə Allah təala öz bağışlanmasını əta edir. Bu cür fəzilətli əməllər ilə məşğul olanlara Allah təala yalnız bağışlanmasını deyil, həmçinin Öz sonsuz rəhməti ilə Allah Azzə və Cəllə Qiyamət Günündə həmin insanların hesabını asanlaşdırmağı zəmanət verir.

Əbu Hureyra radiyallahu anhu rəvayət edir ki, Allah Rəsulu sallallahu aleyhi və səlləm dedi: “Kim mömin bir insanın çətinliklərini aradan qaldırarsa, Allah axirətdə onun sıxıntılarından birini uzaqlaşdıracaqdır. Hər kim bir kəsin problemini həll edərsə, Allah təala bu dünya və axirətdə onun üçün işlərini asanlaşdırar…Qul öz qardaşına kömək etdiyi müddətcə, Allah təala Öz quluna həmişə kömək edər”. (Səhih Muslim, 4867)

Bu hədis bizə göstərir ki, bağlılığın, sədaqətli olmağın ən əzəmətli forması, Allahı razı salmaq, məmnun etmək üçün ən üstün yol insanlığa xidmət göstərməkdir. Bu gün kainatımız, dünyamız sülh üçün susamışdır. Bu istiqamətdə bir çox proqramlar və səylərin yerinə yetirilməsinə baxmayaraq, biz hələ də buna nail ola bilməmişik, bilmirik. Halbuki, məsələnin həll yolu aydındır-yəni insanlığa xidmət göstərmək.

Allah təalanın son rəsulu Məhəmməd sallallahu aleyhi və səlləm gəlməmişdən əvvəl Məkkə xalqı cahillik içərisində yaşayırdı. Onların cəmiyyəti sərt, kobud, insan ləyaqəti, qardaşlıq, məhəbbət və rəhmət kimi dəyərlərdən çox uzaqda idi. Elə məhz həmin xalq Peyğəmbərimiz Muhəmməd sallallahu aleyhi və səlləmin hidayəti ilə hidayət olunduqları zaman, sadəcə onların davranışı, əxlaqı, müamiləsi onların yenicə həyata keçirdikləri ictimai şüurları ilə ünsiyyət üçün artıq kifayət etmişdir. İslam dininin təlimləri, yuxarıda qeyd olunanlar kimi, müsəlmanlar üçün yeni ictimai həqiqətin əsasını formalaşdırmışdır.

Biz bu dəyərlərin peyğəmbərlərin öz həyatlarında həyata keçirdiklərinin şahidi oluruq. Musa, İsa, Məhəmməd və digər rəsulların timsalında Allah təala bəşəriyyətin, insanlığın digər üzvlərini hidayət etmiş, nura çıxarmışdır. Ona görə də, bizlər onların saleh, doğru davranış, əxlaq tərzinə tabe olmalı və həyatımızı müvafiq olaraq bunun üzərində bina etməliyik. Bizlər, xüsusilə də zülmətin, ruh düşkünlüyünün üstünlük təşkil etdiyi mühitdə peyğəmbərlərin sülh, əmin-amanlıq yaratmaqlarındakı üsulları araşdırmalı və öyrənməliyik.

Peyğəmbərimiz Muhəmməd sallallahu aleyhi və səlləm Mədinəyə gəldiyində yerli sakinlər ilə Məkkədən təşrif buyuran mühacirlər arasında qardaşlıq bağları yaratdı. Bu minvalla, aləmlərə, cinlərə və insanlara Rəhmli və Rəhman tərəfindən rəhmət olaraq göndərilən rəhmət peyğəmbərimiz insanları bir-birinə kömək göstərmək və bir-biri ilə dinc yanaşı, ahəng içində yaşamağa təşviq etmiş, ruhlandırmışdır. Peyğəmbər sallallahu aleyhi və səlləm öz hikməti ilə iki müxtəlif insanları bir yerə, vahid bir cəmiyyətə çevirmişdir.

Bu insanlar, bu cəmiyyət indiyə qədər müşahidə olunan, bilinən ən üstün nəsil olmuşdur. Mədinə yəhudiləri mühacirlər və yerli sakinlərin (ənsarların) birgə cəmiyyətlərinin davranışını gördüklərində, onlar bu davranışdan yüksək şəkildə təsirlənmişdilər. İmanın əməllə təcəssümünün həqiqətinə şahid olduqdan sonra onlardan bəziləri İslam dinini qucaqlamış, qəbul etmişdirlər.

Digər insanların problemlərini həll etmək qəlbləri yumşaltmaq və ahəngdarlıq, əmin-amanlıq yaratmaq üçün bir yoldur. Bəzən qəddar, zalım bir insanın sərtliyi bəzi yumşaq insanlar gördüyü zaman əriyib gedir. Sadəcə lütfkarlıq, xeyirxahlıq səbəbi ilə o qəddar insana çətinliklərdən çıxmaqda kömək göstərildikdə o insan bir də görürsən ki, artıq buz kimi ərimişdir. Peyğəmbər salallahu aleyhi və səlləmin həyatında və gündəlik həyatımızda buna dair bol-bol nümunələr var. Lakin təəssüflər olsun ki, bizlərdən bir çoxları bundan qafildirlər. Dünyada bu qədər qəm-kədər, sıxıntının olmasının səbəblərindən biri də məhz budur.

Digər insanlara kömək etməyin qiyməti, dəyəri və əhəmiyyəti bəşəri bir həqiqətdir. Çünki Allah təala insanlara xidmət etmək üçün onların ehtiyaclarını qarşılamaqda fədakarlıq göstərən insanlardan qafil deyildir.

Bir müsəlman kimi bizlər insanlığa xidmət göstərmək vərdişlərini özümüzdə tərbiyə etməli və bunun üçün yalnız Allahın razılığını və axirətdə isə Onun mükafatını əldə etmək məqsədini güdməliyik ki, bu da ixlasdır

Sonra o iki mələk qabrinə yenidən vurduqdan sonra məzarının zinət və nemətlərlə dolu Cənnətə açıldığını və mələklərin bu sözlərini təxəyyül et: “ Ey Allahın qulu! Allahın sənin üçün hazırladıqlarına bax! Bu, sənin məqamın və qovuşacağın yerindir!” Bu Cənnət nemətlərini, ordakı səltənətini və bütün bu parlaq gözəlliklərə bir gün qovuşacağını hiss edərkən könlünü dolduran sevinci düşün!

Əgər elə deyilsənsə, bütün bunların əksini: təhqir olunacağını, Cənnət ğöstərilərkən mələklərin sənə “Əziz və Cəlil olan Allahın səni məhrum etdiyinə bax!”dediyini, Cəhənnəmi görərkən isə “Allahın sənin üçün hazırladığına bax! Bu sənin yurdun və qovuşacaq yerindir!” sözlərini bir düşün. Bu nə böyük və dəhşətli bir təhlükədir!

Bu iki haldan hansının qəbirdə sənin vəziyyətin olacağını öyrənənədək dünyada sənə çox böyük qəm və üzüntü vardır. Sonra yoxluq və imtahan! Ən nəhayət sənin də nəfəsin kəsiləcək torpağın altında vücudun çürüyəcək, sümüklərin belə məhv olacaq. Fəqət ölüm mələyinin verdiyi müjdənin hüzün və sevinci ruhundan heç getməyəcək. Canın durmadan yenidən diriləcəyin zaman qarşılaşacağın ya Allahın qəzab və əzabını, ya da Onun riza və mükafatını gözləyəcəkdir.

Sən bunu gözlərkən ruhun Cənnətdəki məqamına və ya Cəhənnəmdəki yerinə ərz ediləcəkdir.
Ruhunun həsrət və üzüntüləri, ya da həzz və sevinci çox böyük olacaqdır. Nəhayət ölülərin gözləmə müddəti bitəcək. Yer və göy sakinlərsiz qalacaq. Bir zamanlar canlı və hərəkətli olan hər şey donacaq. Artıq nə eşidilən bir səs, nə də görülən bir qaraltı olacaqdır. Sadəcə O Ən Uca Cabbar olan Allah-Təala qalacaqdır. Eynən əzəmət və ucalığı ilə tək və yalqız olduğu kimi!

CƏNNƏT VƏ CƏHƏNNƏM
İman gətirib yaxşı əməllər edənlər isə yaradılmışların ən yaxşılarıdır.
Onlardan öz Rəbbi yanındakı mükafatı (ağacları) altından çaylar axan Ədn cənnətləridir. Onlar orada əbədi qalacaqlar. Allah onlardan razıdır, onlar da Allahdan. Bu (ne’mətlər) Rəbbindən qorxanlar üçündür!
(əl-Bəyyinə,7-8)

Dünya bir tarla, məhşər bir xarman, Cənnət və Cəhənnəm isə anbardır sanki. Dünyada yaxşılıq və pislik, çirkinlik və gözəllik, faydalı və zərərli insanlar birgə ömür sürürlər. Axirətdə bunlar bir-birindən tamamilə ayrılacaqlar. Bütün yaxşılıqlar, gözəlliklər, faydalı və xeyirli insanlar Cənnətə toplanacaq. Hər cür pisliklər, çirkinliklər, zərərli və xeyirsiz insanlar isə Cəhənnəmə toplanacaq. Cənnət dünyadakı yaxşılıq və gözəlliklərin, Cəhənnəm isə pislik və çirkinliklərin meyvəsidir. İnsan dünyada nəyi əkərsə, Axirətdə də onu biçəcəkdir. Yetişdirdiyi meyvələri dərəcəkdir.

Cənnət Allahın sevdiyi xeyirli qulları üçün hazırladığı sonsuz bir mükafat yurdudur. Qulaqların eşitmədiyi, gözlərin görmədiyi, ağla gəlməyən, xəyal belə edilməyən nemətlərlə doludur. Dünyanın minlərlə il sürən xoşbəxt həyatı Cənnət həyatının bir anına belə dəyməz. Cənnətin açarı isə imandır. İmanı olduğu halda qulluq vəzifəsində günah edən, insanlara pislik edən kəslər Cəhənnəmdə cəzalarını çəktikdən sonra Cənnətə girəcəklər. Cənnət göyləri və Yeri əhatə edəcək qədər genişdir. İçində növbənöv çaylar axar. Cənnət zümrüd kimi yaşıllıqlarla dolu bağçalardan əmələ gəlmişdir. Köşkləri inci, yaqut və mərcanlardan inşa edilmişdir. Cənnətliklər əbədiyyən gənc, dinc və sağlam olaraq nemətlər içində üzəcəklər. Ürəkləri istəyən hər şeyə nail olacaqlar.

Cəhənnəm inkarçı, pis, zalım və əxlaqsız insanların atılacaqları bir cəza evidir. Qurani-Kərimdə Cəhənnəm yandırıb taxdığı insanlar və daşlar olan bir atəş dəryası olaraq tanıdılır. Əslində Allaha və Axirət gününə inanmayan kafirlər üçün hazırlanmışdır. Onlar əbədi olaraq Cəhənnəmdə qalacaqlar. Ancaq inandığı halda nəfsinə qalib gələ bilməyən və günah sahibi olan insanlar da cəzalarını çəkənə qədər burada qalacaqlar. Cənnət və Cəhənnəmin varlığı İlahi ədalətin gərəyidir. Naqis insanların cəzalandırılmaması xeyirli insanlara zülümdür.
Allah heç bir bəndəsini cəzalandırmaq istəməz. Ona görə də insanlara günahlardan əl çəkib xeyir əməllər etmələri üçün xəbərdarlıq edib. Günahlarına görə isə tezliklə tövbə etməyə çağırıb.

AXİRƏT GÜNÜNƏ NİYƏ İNANIRIQ?
Ayələrimizi inkar edənləri oda (Cəhənnəmə) atacağıq. Onların dəriləri bişdikcə, əzabı (həmişə) dadsınlar deyə, o dəriləri başqası ilə əvəz edəcəyik. Əlbəttə, Allah yenilməz qüvvət, hikmət sahibidir!
Ниса 56
Onlar Allaha, axirət gününə inanır, (insanlara) yaxşı işlər görməyi əmr edir, (onları) pis əməllərdən çəkindirir və xeyirli işlər görməyə tələsirlər. Onlar əməlisaleh şəxslərdəndirlər.
Али-ИМРАН 114
Hər kəs fani dünyanı istəsə, dilədiyimiz şəxsə istədiyimiz ne’məti orada tezliklə verərik. Sonra isə (axirətdə) ona Cəhənnəmi məskən edərik. O, (Cəhənnəmə) qınanmış, (Allahın mərhəmətindən) qovulmuş bir vəziyyətdə daxil olar!
Mö’min olub axirəti istəyən və onun uğrunda (can-başla) çalışanların zəhməti (Allah dərgahında) qəbul olunar.
ИСРА 18-19

Öldükdən sonra dirilib hesab verməyə inanmaq imanın bir şərtidir. Axirətə inanmayan kimsə müsəlman ola bilməz. Gecədən sonra səhərin, qışdan sonra baharın gəlməsi nə qədər mütləqdirsə, öldükdən sonra diriliş də o qədər mütləqdir. Hər şey axirətin varlığını gərəkli edir. Allahın varlığını qəbul edib axirəti inkar etmək, Günəşi qəbul edib işığını inkar etmək qədər ağılsızlıqdır. Çünki Allah insanları təkrar dirildib hesaba çəkəcəyinə söz vermişdir. Bunu göndərdiyi bütün peyğəmbərlər və müqəddəs kitablar vasitəsilə bildirmişdir. Allahın sözündən dönməsi mümkündür mü?

Allah hikmət sahibidir. Hər şeyi zamanında və yerində edər. Boş və anlamı olmayan bir iş görməsi düşünülə bilməz. Bu boyda kainatı və mükəmməl insanı yaradıb, sonunda da onları büs-bütün yox etməsi çox mənasız olardı.
Bir bağban böyük əmək və qayğı ilə yetişdirdiyi bağçasını yandırıb yox edərmi? Meyvələrini çuxurlara doldurub çürüməsinə yol verərmi? “Xeyr” deyəcəksiniz. Elə isə Allah da bu kainatı daha gözəl və əbədi olaraq yaşaması üçün Axirəti gətirəcək. Bir əkinçi çürüyüb yox olsun deyə toxumu torpağa səpməz. Kök atıb boy versin deyə tarlaya əkər. İnsan da ölüb torpağa basdırılar. Fəqət çürüyüb yox olmaq üçün deyil, Axirətə - yeni və sonsuz bir həyata gözünü açmaq üçün.

Ölüm bizim üçün ikinci bir doğuşdur. Allah anamızın bətnində-qaranlıq bir dünyada bizi doqquz ay bəsləyib inkişaf etdirdi. Dünyada yaşamağımız üçün hər cur əzalarla – baş, əl, ayaq, orqanlarla və s. təmin etdi. Ondan sonra da doğumla bizi dünyaya göndərdi. Ölümlə ikinci dəfə bir də doğulacağıq. Ana bətnindən dünyaya göndərən Allah, dünyadan da Axirətə göndərəcək. Dünyadakı halımız yumurtadakı cücənin halına bənzəyər. Ölümlə yumurtanın qabığını çatladar, tamamilə ayrı və sonsuz bir həyata gözümüzü açarıq.

Hər ölkədə qanunlara əməl edən, vətəndaşlıq vəzifəsini layiqincə yerinə yetirən həqiqi vətəndaşlar seçilir və sevilir. Qanunları pozan, hər kəsi narahat edən pis insanlar isə cəzalandırılır. Heç qatillərin, oğruların, cinayətkarların sərbəst gəzdiyi bir ölkə ola bilər mi? Belə bir ölkədə ədalətdən danışmaq belə olmaz. Dünya deyilən məmləkətin sahibi də Allahdır. Allah sonsuz ədalət sahibidir. Yaxşı və sevilən qullarını mükafatsız, pisləri də cəzasız qoymayacaqdır. Onsuz da bu dünyada ədalət tam olaraq görünmür. Zalım və məzlum, əzən və əzilən eyni torpağın altına basdırılır. Deməli, haqq-hesaba böyük bir məhkəmədə baxılacaqdır.

İnsanın iki cür yaradılışı vardır. Birincisi, dünyaya gələrkən yaradılışıdır. İkincisi isə Axirətdəki yaradılışıdır. Əslində ikinci yaradılışımız birincisinə görə daha asandır. Çünki birincisində bütün orqan, sistem və duyğularımız tək bir hüceyrədən yaradılır. İkincisində isə dağılan vücudun atom və hüceyrələri toplanılır. Bir şeyi yoxdan var etmək, yoxsa dağılan bir şeyi toplamaq daha asandır? Bizi yoxdan var edib dünyaya göndərən Allah ikinci dəfə də yaradacaqdır.

Axirətə inanmağın saysız faydaları vardır. Hər şeydən əvvəl insan üçün böyük təsəlli qaynağıdır.
Doğulan körpə anasının bətnindən daha gözəl bir dünyaya gəldiyini bilsəydi heç ağlayardımı? Eləcə Axirətə inanan insan da ölümü sonsuz bir dünyaya doğulmaq kimi görər və ölümdən qorxmaz.
Əsgərliyini bitirən əsgərin sevincinin həddi olmaz. Çünki öz boynuna düşən vəzifəni yerinə yetirib öz yurduna dönər. Yüzlərcə qohum, yaxın əqrəba və dostlarına qovuşar.
Uzaq bir ölkəyə təhsil almağa gedən bir tələbə vətəninə dönərkən heç ağlayarmı? Ağlayarsa əgər o da sevincindən ola bilər.
Eləcə də dünya həyatı da insanlar üçün bir əsgərlikdir. Sanki bir oxumaq, dərk etmək, təhsil və elm almaq fürsətidir. Ölüm isə “buraxılış” əmridir. Gerçək vətənimiz olan Cənnətə dönüşdür. Axirətə köçmüş milyonlarca qohum, dost və yaxınlarımıza qovuşmaqdır.

Axirətə inanmaq fərd üçün dəyərli olduğu kimi cəmiyyət üçün də dinclik və rahatlıq qaynağıdır. Axirətdə hesab verəcəyinə inanan bir kəs heç vaxt şər əməl sahibi olmaq istəməz. Zülm eməkdən və haqsız olmaqdan özünü saxlayar. Davranışlarına diqqət edər. Bacardığı qədər yaxşılıqlar, xeyir əməllər etməyə çalışar. Çünki nə qədər çox başqalarına faydalı olarsa Axirətdə o qədər çox xoşbəxt olacağını düşünür. Beləcə həm özü, həm də yaşadığı cəmiyyət rahat və sakit yaşayır.

Həyatda yanğın, zəlzələ, xəztəlik kimi müsibətlər əskik olmaz. Hətta bəzən bu fəlakətlər insanın nəyi varsa silib-süpürür. Bu kimi vəziyyətlərdə Allaha və Axirətə inanan insan təsəlli tapar və səbr edər. Özünü məhv etməz, stresə girməz. Çünki itirdiyi şeylərin ona savab qazandırdığını dərk edər.

İnsan bu dünyada hər istədiyini əldə edə bilməz. Axirətə inanan insan Cənnətdə bunlara qovuşa biləcəyinə əmin olar. Təsəlli və rahatlıq tapar. Xeyirli və saleh bir insan olmağa çalışar. Başqalarının mənsub olduqları üstünlükləri qisqanmaz. Ruhi və psixi depresiyaya düçar olmaz.
Axirətə inanan insanlara xas olan iki xüsusiyyət vardır:

1. Bolluqda verdiyi nemətlərə görə Allaha şükr etmək.
2. Sıxıntı və darlıqda isə səbr etmək və Rəbbinə üsyan etməmək

------------------
Hazırlayan:
Əhməd Misirxanlı

Əbu Hüreyrənin (Allah ondan razı olsun!) rəvayət etdiyi aşağıdakı hədis də belə bir təsvirə dəlalət edən hədislərdəndir. Belə ki, Allahın elçisi (Ona və ailəsinə Allahın xeyir-duası və salamı olsun!) buyurur: «Kafirin dərisinin qalınlığı nəhəng insanın dirsəyinin qırx iki misli uzunluğunda, azı dişi Uhud dağı böyüklüyündə və tutduğu yer isə Məkkə ilə Mədinə arasındakı məsafə qədər olacaqdır». Hədisi Tirmizi rəvayət etmişdir, Albani isə hədisi səhih adlandırmışdır.
Əgər Cəhənnəmdəki kafirlərdən birinin azı dişi Uhud dağı böyüklüyündə, tutduğu yer Məkkə ilə Mədinə arasındakı məsafə uzunluğunda və dərisinin qalınlığı qırx iki dirsək enliyində olacaqsa, onda əziz oxucu, Cəhənnəmin özünün genişliyini necə, təsvir etmək olarmı?!
Cəhənnəmin dibinin dərinliyinə gəlincə, bu barədə Müslimin rəvayət etdiyi aşağıdakı hədisi qeyd etmək lap yerinə düşərdi. Belə ki, yenə də Əbu Hüreyrədən (Allah ondan razı olsun!) belə deməsi rəvayət olunur: «Allah elçisi (Ona və ailəsinə Allahın xeyir-duası və salamı olsun!) ilə birlikdə idik. Birdən o, [nəyinsə düşməsindən çıxan] gurultu səsi eşitdi və bizdən: “Bilirsinizmi bu nə səsdir?” – deyə soruşdu. Biz də: “Allah və elçisi daha yaxşı bilir” – deyə cavab verdik. Dedi: “Bu yetmiş payızdan [ildən] bəri Cəhənnəmə atılan bir daşdır ki, Cəhənnəmin dibinə hələ indi çatdı. Siz onun Cəhənnəmin dibinə düşdüyünü eşitdiniz”». Digər bir hədisdə isə Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın xeyir-duası və salamı olsun!) belə buyurur: «Əgər yeddi boylu dəvə böyüklüyündə bir qaya Cəhənnəmin kənarından ora buraxılsa, yetmiş payız [il] yol getsə belə, onun dibinə çatmaz». Hədisi Hakim rəvayət etmişdir. Albani isə hədisi səhih adlandırmışdır

- " Mənimlə sizin aranızdakı hal buna bənzəyər; bir adam od qalayar, çəyirtkə və pərvanələr bu oda atılmağa çalışarlar, adam da onları oddan uzaqlaşdırmağa çalışar. Mən ətəklərinizdən yapışıram ki, oda düşməyəsiniz, siz isə əlimdən çıxmağa çalışırsınız."

Muslum revayet etmisdir,

Peyğəmbərin təbliği çatmayan şəxs yalnız şirkdən və özünün bildiyi düzgün şeylərdən məsul olur. Peyğəmbər təbliğindən xəbərdar olanlar isə o peyğəmbərə inanmaq və onun göstərdiyi kimi yaşamalıdırlar. Təbliğin bir şəxsə çatmağı onun peyğəmbərin möcüzəsini görməsi ilə baş verir. Çünki insan o vaxt elə hesab edir ki, peyğəmbəri şəxsən özü görüb. Məhəmməd əleyhissəlamın möcüzəsi Qurani-Kərimdir. Quran ayələrini özlərinin başa düşə bildikləri dildə oxumamış, yaxud da dinləməmiş şəxslərə isə təbliğ çatmamış olur.

Yuxarıdakı ayəyə oxşar bir ayə də Əl-Maidə surəsindədir. O ayə özündən əvvəl və sonra gələn ayələrlə birlikdə aşağıdakı kimidir:

De: “Ey kitab əhli! Tövrata, İncilə və Rəbbiniz tərəfindən sizə endirilmiş olana doğru-dürüst əməl etmədikcə sizin heç bir dəyəriniz olmaz!”.(Ey Məhəmməd!) Rəbbindən sənə nazil edilənlər onların çoxunun azğınlıq və küfrünü artıracaq! Elə isə kafirlərin halına yanma!

İman gətirənlər, yəhudilər, sabiilər və xristianlar... Bunlardan kim Allaha və axirət gününə inanıb yaxşı işlər görsə, üstlərində heç bir qorxu olmaz və onlar qəm-qüssə yeməzlər.

Biz İsrail oğullarından əhd almış və onlara peyğəmbərlər göndərmişdik. Hər dəfə yanlarına onların istəmədiyi bir hökmlə gələn nə qədər elçi varsa, onları ya təkzib edər, ya da öldürərdilər (Əl-Maidə, 5/68-70).

Mövzu ilə əlaqədar ayələrdən biri də budur:

O kəslər ki, əllərindəki Tövrat və İncildə yazılı gördükləri elçiyə - ümmi [oxumaq-yazmaq bilməyən, yaxud məkkəli] peyğəmbərə tabe olurlar. O, [peyğəmbər] onlara gözəl işlər görməyi əmr, pis işləri qadağan edir və təmiz nemətləri halal, natəmiz şeyləri haram qılır. O, onların ağır yükünü azaldır və boyunlarındakı dəmir halqaları (boyunduruq və ya buxovları) açır. Ona inanan, onu hörmətlə dəstəkləyən, ona kömək edən və onunla birlikdə endirilmiş nurun [Qurani-Kərimin] ardınca gedənlər öz umduqlarına qovuşacaqlar [onlar nicat tapıb qurtulanlardır] (Əl-Əraf, 7/157)!

Bu üç dində - Yəhudilik, Sabiilik və Xristianlıqda Allahın varlığı, birliyi və axirət inancı vardır. Ayədəki gözəl işlər məfhumu ayrı-ayrı şəxslərdən asılı olaraq müxtəliflik göstərir. Yuxarıdakı ayələrin açıq şəkildə göstərdiyi kimi, onlardan axırıncı peyğəmbərin təbliği ilə qarşılaşan hər kəs ona inanmağa və o təbliğdə bildirilən yaxşı işləri görməyə məcburdur. Çünki Allah Təala bu barədə peyğəmbərlərdən qəti bir əhd almışdır:

[Ey kitab əhli!] Xatırlayın ki, Allah peyğəmbərlərdən: “Sizə verdiyim kitab və hikmətdən sonra, sizdə olanları təsdiq edən bir peyğəmbər gəldiyi zaman, ona mütləq inanıb kömək edəcəksiniz!”, - deyə əhd almış və onlara belə demişdi: “Bunu qəbul edib ağır olan əhdimi öhdənizə götürdünüzmü?”. Onlar da: “Qəbul etdik”, - deyə cavab vermişdilər. Allah Təala: “Elə isə şahid olun! Mən də sizinlə birlikdə şahidlərdənəm”, - deyə buyurmuşdu (Ali-İmran, 3/81).

Nəticə etibarilə yuxarıdakı ayəni bu cür başa düşmək lazımdır:

İman gətirənlər, yəhudi, xristian və sabiilər (axırıncı peyğəmbərin təbliğindən xəbərdar olanlar)... Bunlardan kim (şərik qoşmadan) Allaha və axirət gününə inanıb yaxşı işlər görsə, onların mükafatı Rəbbinin yanındadır. Üstlərində heç bir qorxu olmaz və onlar qəm-qüssə yeməzlər (Əl-Bəqərə, 2/62).

Sehl b. Saddan (r.a) rivayet edildigine görä Peygämbärimiz(s.a.s) buyuruyorki , " Cennetlikler, üstlerindeki, kösklere gökteki parlak yildizlara bakisir gibi bakarlar." (Buhari- Müslüm :Hädis 1895 Riyazüs Salihin)

1.İnsani üzünə tərif etmək onu qətlə yetirmək kimidir.
* * *
2.Dünya üçün elə çaliş ki,sanki həmişə yaşayacaqsan.Axirətin üçün isə elə çaliş ki,sanki sabah öləcəksən.
* * *
3.Qeybətə qulaq asan elə qeybət edən kimidir.
* * *
4.Tövbə etmək qəlbləri paklayir,günahlari yuyur.
* * *
5.Bilərəkdən gühan edən şəxs bagişlanmaga layiq deyildir.
* * *
6.Bəndələrin dünyadaki əməlləri axirətdə gözlərinin qabaginda olacaqdir.
* * *
7.Dünya bulud kölgəsi və şirin yuxu kimidir.
* * *
8.Agilli şəxs odur ki,öz nəfsi üzərində qələbə çalsin və axirətini dünyasina dəyişməsin.
* * *
9.Kimə bu 4 şey veribsə,ona dünya və axirət xeyri verilmişdir:
1).danişiqda düzlük;
2).əmanəti qaytarmaq;
3).qarni (haramlardan gözləmək);
4).xoş xasiyyət.
* * *
10.Qəzəbdən çəkin ki,onun başlangici dəlilik,sonu isə peşmançiliqdir.
* * *
11.Alim cahili taniyir,çünki özü də əvvəl cahil olmuşdur.
* * *
12.Nadan alimi tanimir,çünki özü əvvəl alim olmamişdir.
* * *
13.Övladini pis tərbiyə edərək onlarin üzə qayitmasina səbəb olan ata-anaya Allah lənət etsin.
* * *
14.Ləzzətlərin gedəcəyi və günahlarin qalacagi yadinizda olsun.
* * *
15.Allahin raziligi ata-ananin raziliginda,qəzəbi isə onlarin qəzəbidir.
* * *
16.Səni kədərləndirən pis bir işin səni məgrur edən xeyir işindən Allah yaninda daha yaxşidir.
* * *
17.İbadət çoxlu oruc və namaz yox,yaradiliş haqqinda (Allahin yaratdiqlarini) düşünməkdir.
* * *
18.Qohumluq əlaqəsini bir içim su ilə də olsa möhkəmləndirin.
* * *
19.Bir çox insanlarin nifrətini qazanmadan Allah məhəbbətini ələ gətirmək qeyri-mümkündür.
* * *
20.Dünya bir bazardir.Bu bazarda kimi qazanir,kimi isə zərərə düşür.
* * *
21.Dostlarinin ən yaxşisi o kəsdir ki,sənin günahlarini unudub,yaxşiliqlarini yadda saxlasin.
* * *
22.Siz qisa müddət ərzində və sayli günlərdə yaşayirsiniz,ölüm isə qəfildən gəlir.
* * *
23.Dil yarasi (tənə vurmaq) nizə yarasindan daha yandiricidir.
* * *
24.O,kəsə təəccüb edirəm ki,danişdigi sözlərin nə dünyada ona görə bir xeyri var,nə də axirəti üçün savab yazilir.
* * *
25.Mömin tərəzinin 2 gözü kimidir � imani artdiqca bəlasi da artir.
* * *
26.Allahdan qorx,haqqi söylə - sənin məhvin onda olsada belə.
* * *
27.Bircə saatliq qisa düşünmək uzun-uzadi ibadətdən üstündür.
* * *
28.Büdrəməmək üçün əvvəlcə düşün sonra daniş.
* * *
29.Hər kəsin dəyəri onun biliyi qədərindədir.
* * *
30.Əməl edilən az elm,əməl edilməyən çox elmdən üstündür.
* * *
31.Axmagin qəlbi dilinin,aqilin dili isə qəlbinin arxasindadir (yəni,aqil əvvəlcə düşünür sonra danişir).
* * *
32.Başqasinin sirri üzərindən pərdəni götürənin öz evinin sirləri aşkar olar.
* * *
33.Çox vaxt bir saatliq şəhvət ləzzətindən uzun qəm-qüssə yaranir.
* * *
34.Tənbəllik və hövsələsizlikdən uzaq olun.Çünki bu 2 hal bütün pisliklərin başlangicidir.
* * *
35.Allah-təala pis danişan,lənət deyən və tənə vuranlari sevmir.
* * *
36.Sənə zülm etmişlərsə də sən zülm etmə.
* * *
37.Səni yalan danişmaqda ittiham edərlərsə qəzəblənmə.
* * *
38.Yaradiliş məqsədiniz barədə düşünün və ona əməl edin.Çünki Allah sizi əbəs yerə yaratmamişdir.
* * *
39.Əgər bir şəxs səni söydükdən sonra üzr istəyərsə onu bagişla.
* * *
40.Düşüncə sahibi olub-olmamaq qəzəblənən vaxt bilinir.
* * *
41.Bəzi insanlar dünyanin bəndəsidirlər və dindarliqlari yalniz dildədir.Maddi həyatlarina uygun gələnədək dinlə yoldaşliq edirlər.İmtahan çəkildikdə isə dindarlar az olur.
* * *
42.Mən ölümü eyni ilə xoşbəxtlik,zalimlarla yaşamagi isə agirli və əzabli saniram.
* * *
43.Üzr istəməli olacagin işdən uzaq ol.Çünki mömin nə pis iş görər,nə də üzr istəyər.
* * *
44.Nə çoxdur dilinin üzündən həlak olanlar.
* * *
45.Çoxlarinin namazi əziyyət və yorgunluqdan başqa bir şey deyildir.
* * *
46.Hədsiz zarafat abir-həyani aradan aparir və düşmənçiliyə səbəb olur.
* * *
47.Hədsiz zarafat axmaqliq nişanəsidir.
* * *
48.Fikirləşmək kimi ibadət,məsləhətləşmək kimi etibarli kömək yoxdur.
* * *
49.Başqalarinin eyblərindən danişan kəs əvvəlcə öz eyiblərindən başlamalidir.
* * *
50.Sənə ən yaxin olan düşmən öz nəfsindir.
***
51. Ən aciz insanlar bilirsiniz kimlərdir? "Əsas insanın ürəyi təmiz olsun" deyənlər! Bu insanlar dini əməlləri edə bilmədikləri üçün bu sözlə özlərinə təsəlli tapırlar!

Bu heç də bu dünyada olduğu kimi bəzəkli və şıx libas deyildir, əksinə, intiqam və əzab naminə əsil oddan hazırlanmış libaslardır. Oddan paltar yaradan Allah necə də nöqsansız və qüsursuzdur!
Allah-taala buyurur: «O gün günahkarları qandallanmış (zəncirlə bir-birinə bağlanmış) görəcəksən! Köynəkləri qətrandan olacaq, üz-gözlərini də atəş bürüyəcəkdir!»
Ayədəki qətran sözü ərinmiş mis mənasındadır. Allah-taala qətranın pis iyli və xoşagəlməz rəngə malik olması ilə yanaşı daha tez alovlanmasını da vurğulamışdır.
Allah-taala buyurur: «Onlar üçün Cəhənnəmdən (cəhənnəm odundan) döşək və üstlərinə örtmək üçün (atəşdən) yorğan vardır. Biz zalımları belə cəzalandırırıq!»
Əziz oxucu! İndi paltarları od və qətran olan, alçaldıcı və rüsvayçı libaslara bürünən insanların aqibətini, vəziyyətini özün düşün və bundan bir nəticə çıxart!

Əlavə keçidlər