İslam dininin vacib saydığı müxtəlif ibadətləri öz ağılları ilə istədikləri kimi özbaşına ya ləğv edirlər, ya onu önəmsiz sayarlar, yaxud da onu özlərinə sərf edən başqa işlər ilə əvəz edirlər və bütün bunları təbliğ edirlər.

Məsələn, ‘’cümə’’ namazını qılmazlar və bundan digərlərini çəkindirirlər, bunun üçün da müxtəlif bəhanələr gətirirlər; ‘’bayram namazlarını’’ qılmazlar; gündəlik namazlarını camaatla qılmazlar, namazlarını dağınıq halda qılarlar, bununla da hərəsinin özünün istədiyi qrupplar törənir; etiqad məsələlərində bütün dünya müsəlmanlarından fərqli olan fikirlərə sahibdirlər və fanatizm səviyyəsində digərlərini qəbul etmirlər; islam dininin elmi əsası olan ‘’Allah qədərini’’ (İlahi təqdirini) inkar edirlər, bununla da Allahın yaradıcı xüsusiyyətini inkar etmiş olurlar (Peyğəmbərimiz (s.a.v) də buyurub ki, ‘’ümmətimdən qədəri inkar edənlər – məcusilərdir/ yəni, odpərəstlər/’’, məcusilər iki ilah, iki yaradıcı anlayışını qəbul edirlər – xeyir ilahı və şərr ilahı, bunlar da bu məsələdə onlara bənzəyir). Müqəddəs Kəbə məscidinə yönələn ‘’Həcc’’ ziyarətini önəmsiz sayaraq və müsəlmanları ondan çəkindirmək üçün həccin yerinə digər yerlərə ziyarət etməyə çağırırlar, məsələn: öz ərazilərində yerləşən ‘’Məşhəd’’, və Allaha qarşı yalan söyləyerək deyirlər ki, guya iki dəfə məşhədə getmək bir həcc ziyarətini əvəz edir və belə insan artıq ‘’hacı’’ olur. Əlbəttə ki, hər bir müsəlman bu yerlərə böyük hörmət və kədərli tarix örnəyi kimi daima yadında saxlayır. Lakin biz bilirik ki, yer üzünün ən Müqəddəs yeri - Məkkədir və ondan savablı məkan yer üzündə yoxdur, dünya məscidlərindən ən müqəddəs olan Kəbə məscididir, orada İbrahim (ə) məqamı var, Allahın möcüzəsi olaraq qaynayan ‘’Zəm-zəm’’ bulağı var. Digər tərəfdən həcc mərasimi zamanı zəvvarlar Mədinə şəhərinə də gəlib orada Peyğəmbərimiz Hz. Məhəmmədi (s.a.v) ziyarət edirlər – məgər Ondan üstün bir şəxs varmı, üstəlik də oradakı ‘’Baqi’’ qəbirstanlığında yatan Hz. Fatimə, Həmzə, İslamın ilk xəlifələri, Peyğəmbərimizin nəslindən olan Hz. Zəynalabdin, Məhəmməd Baqir, Cəfəri Sadiq və ümmətin digər dahi şəxsiyyətləri. Bütün ümmətdən özlərini seçdirmək üçün ibadətlərə müxtəlif dəyişiklər salırlar – məsələn: namazın vaxtlarını, qılınışına dair; orucun açılma vaxtında (onu bilərəkdən gəçikdirirlər); əlimizdəki olan Müqəddəs Quranı haqq kitabı kimi qəbul etmirlər, yalandan deyirlər ki, Quran dəyişdirilib və nə vaxtsa əsl kitab gələcək, bu isə öz nəticə etibarı ilə əsl küfrdür və Allahı, Peyğəmbərimizi (s.a.v) xəlifələri, əhli bəyti, imamlarımızı inkar etməkdir, onları yalan saymaqdır; Allahın qədərini açıq inkar edirlər, bu səbəblə də eyni zamanda ‘’qədərilər’’ (yəni qədəri inkar edən) məzhəbindən sayılırlar; Peyğəmbərimizin (s.a.v) hədislərini qəbul etmirlər; İslam ümmətinin dörd haqq məzhəbini inkar edirlər və s. batil fikirlər və mövqələr.

‘’Peyğəmbər (s.a.v) buyurmuşdur: ‘’Hər ümmətin məcusiləri vardır. Mənim də ümmərimin məcusiləri – qədəri inkar edənlərdir’’. Müşəttəb dədi: ‘’Abdullah bin Abbas və Abdullah bin Ömər belə rəvayət edirlər ki, Peyğəmbər (s.a.v) demişdir: ‘’Qədərilərin və rafizilərin islamda payları yoxdur’’

(Əbəs yerə) üzr istəməyin. Siz iman gətirdikdən sonra (daxilinizdəki ikiüzlülüyü büruzə verməklə, Allahın əmrlərini unutmaqla) artıq kafir oldunuz. Aranızda bir qismini (tövbə edəcəyinə görə) bağışlasaq da, digər qismini günahkar olduğu üçün əzaba düçar edəcəyik!

Bunuda qeyd edim ki, yəhudi və xaçpərəstlərin etiqadı şiələrin inanc əsaslarına tam uyğundur.
1). 12 imam - İsanın (ə) 12 şagirdi və yaxud yəhudilər də Musanın (ə) 12 firqəsi.
2). 12 imamın şəkli - İsanın (ə) şəkli və 12 şagirdlərin şəkli.
3). Müqəddəs üçlük : Allah Məhəmməd ya Əli - Xaçpərəstlərdə: ata oğul və ruh
4). Ələm (guya, ki həzrət Abbasın kəsilmiş qolları) - Xaçpərəstlərdə, ki xaç
5). Hz Əlinin ilahiləşdirilməsi (Nə’uzubilləh) Allah səviyyəsinə yüksəldilməsi – İsanın (ə) Allah səviyyəsinə yüksəldilməsi. Misal üçün: "Ya Əli kömək ol bizə, Allahım Əlinin xətrinə görə bizə bağışla" – "Ey İsa bizə yardımçı ol, İlahi İsaya xətir bizə övlad ver."
6).Yəhudilərin fikrinə əsasən hökmranlıq və taxt Davudun (ə) ailəsinə məxsusdur – Həmçinin şiələrdə də imamət və vilayət Əli (ə) və törəmələrinə aiddir.
7). Yəhudilərin fikrinə əsasən Məsihi Davud (dəccal-xilaskar) çıxmayınca cihada ehtiyac yoxdur - Həmçinin şiələrdə də Mehdi (ə) zühur etməyincə nə inqilab nə cümə namazı nə də cihada ehtiyac yoxdur.
8). Yəhudilər göydə ulduzlar görməyənə qədər namazlarını gecikdirirlər – Eyni tərzdə şiələr məğrib, və yaxud şam namazını ulduzlar görünmədən məscidlərdə azanı adi camaatdan 25-30 dəqiqədən sonra gecikdirirlər.
9). Yəhudilər zənn edirlər ki, Tövrat təhrif edilib – Həmçinin şiələr də iddia edirlər ki, Quran təhrif olunub və həqiqi Quranı Mehdi (ə) zühur etdiyi zaman özü ilə birlikdə gətirəcəkdir.
10.) Yəhudilər öz əlləri ilə kitab yazıb və bunu Allah tərəfindən olunduğunu iddia edirlər – Həmçinin şiələrdə öz əlləri ilə yalan yerə qondarma hədis uydurub və bunu Allah və ya Peyğəmbər, xüsusən də əhli beyt kəlamı olduğunu deyirlər.
11.) Yəhudilərin dəstəmazı fiqhi - tam eyni olaraq şiələrdəki kimidir.
12.) Yəhudilər dəstəmaz aldıqda xoff (yəni corab) üzərindən məsh çəkmirlər – Həmçinin şiələrin dəstəmaz qaydasında xoff (yəni corab) üzərindən məsh çəkmək yoxdur.
13.) Yəhudilər ov dovşanını və dalağı haram hesab edirlər – Həmçinin şiələr də eynilə belə hesab edirlər.
14). Yəhudilər naqqa balığı yeməyi haram hesab edirlər - Həmçinin şiələr də naqqa balığı yeməyi haram bilirlər.
15) Yəhudilər özlərini mömin və başqalarını kafir hesab edirlər – Şiələr özlərini sırf mömin və nasibiləri (yəni əhli sünnini) kafir hesab edirlər.
16). Yəhudilər başqalarının malını özlərinə halal bilirlər - Həmçinin şiələr də sünnilər malını özlərinə halal bilirlər.
17). Yəhudilər heyz halında olan qadının oturduğu yerdə oturmur, yediyi nimçədən yemir və heyz halında olan qadını nəcis hesab edirlər - Həmçinin şiələr də Əhli-sünninin yediyi nimçədən yemirlər və onların yatdığı döşəkdə yatmırlar və beləliklə də Əhli-sünnini nəcis hesab edirlər.
18). Yəhudilər Qüds şəhərin ağlar adla bir divar arxasında gecə və gündüz dua edərək belə deyirlər: “Ey Məsihi Dəccal tez çıxıb bu dünyada bizi bərqərar edib xilas et” – Həmçinin şiələr də İrakın Samerra şəhərində İmam Mehdinin (ə) mağarada qeybə çəkilən yerdə gecə və gündüz dua edərək belə deyirlər: “Ey bizim Mövlamız sahibin zamanı zühur etməyə tələs.”
19). Yəhudilər Üzeyiri (ə) Allah hesab edirlər – Bəzi şiələr də zənn edirlər ki, Əli (ə) Allahdır.
20). Yəhudilər övliyaların qəbirlərini ibadətgaha çeviriblər - Həmçinin şiələr də öz İmamlarının qəbirlərini məscidlərdə ibadətgaha çeviriblər.
21). Yəhudilər daim haqqı gizlədiblər - Həmçinin şiələr də təqiyyə edərək insanlardan haqqı qizlədirlər.
22). Xaçpərəstlər boyunlarına xaç taxırlar - Həmçinin şiələr də boyunlarına beş barmaq olan ələm asırlar
23). Yəhudilər nəsillərini anadan sayırlar - Həmçinin şiələr də Zeynal Abidinin anası fars olduğu üçün imamları onun törəməsindən sayırlar.
24). Yəhudilər peyğəmbərlərin və əməl-saleh insanların qəbirlərinə məktub ataraq onlardan övlad istəyirlər - Həmçinin şiələr də İmamların qəbirlərinə məktub yazıb ataraq onlardan övlad istəyirlər.
25). Yəhudilərin fikrinə əsasən əgər bir şəxs ölüyə toxunsa hökmü meyyit qusludur – Həmçinin şiələrin şəriət hökmlər kitablarında eyni fikir qeyd olunur.
26). Yəhudilər Yuşə ibn Nunun, Musanın vəli-əhdi yəni xəlifəsi olmasını fikrindədilər - Həmçinin şiələr də Əlinin (r.a) Məhəmmədin (s.ə.s) vəlisi yəni xəlifəsi olmasını fikrindədilər.
27). Yəhudilərin fikrinə əsasən Dəccal zühuru mağaradan edib əsl tövratı Yəhudi xalqı üçün Hüccət edəcəkdir - Həmçinin şiələr də eyni fikirdə olaraq iddia edirlər ki, Mehdi mağarada qeybə çəkilib və oradan zühur edib əsl Quranı şiələr üçün Hüccət edəcəkdir.
28). Yəhudilər ibadət etdikləri zaman üzlərini qiblədən əks tərəfə döndərirlər – Həmçinin şiələr də namaz qılıqları zaman üzlərini qiblədən əks tərəfə döndərərək İmamların qəbirlərinə tərəf duraraq bunu caiz görürlər.
29). Yəhudilər Allahı cisim hesab edirlər – Həmçinin şiələr də zənn edirlər ki, İmamlar Allahın gözü ilə əlləridir. (Nə’uzubilləh).

(Əbəs yerə) üzr istəməyin. Siz iman gətirdikdən sonra (daxilinizdəki ikiüzlülüyü büruzə verməklə, Allahın əmrlərini unutmaqla) artıq kafir oldunuz. Aranızda bir qismini (tövbə edəcəyinə görə) bağışlasaq da, digər qismini günahkar olduğu üçün əzaba düçar edəcəyik!

Əbu Hureyrə (r.a) haqqında. (İbn Teymiyyə)

Sual: İbn Teymiyyədən soruşuldu:
"Musarrat" (heyvanın bol süd verdiyini göstəmək üçün onu bir müddət sağmamaq və bu halı ilə satmaq) barəsində iki nəfər bir-biri ilə mübahisə edirlər. Onlardan biri "bu vəziyyətdə heyvanı almaq istəyən müştəri heyvanı geri qaytara bilər" deyir və Əbu Hureyrə (r.a)-dan gələn hədisi bunun caiz olmasına dəlil olaraq gətirir. Onun mübahisə etdiyi adam isə ona qarşı belə deyir: "Əbu Hureyrə elmli səhabələrdən deyildi. Hətta Ömər (r.a) onun çox hədis rəvayət etdiyini yaxşı qarşılamamış, ona hədis rəvayət etməyi qadağan etmiş və ona "bir də rəvayət etməli olsan, belə-belə edərəm" demişdir. İbn Abbas və Aişə (r.a) √da, bəzi rəvayətlərini rədd etmişlər. Bu adamın söylədiyi doğrudurmu? Əbu Hureyrə (r.a) haqqında bu cür sözlər söyləyənə nə demək lazımdır?

Cavab: Həmd Allaha məxsusdur. Bu etiraz bir neçə yöndən xətalıdır
1) Əbu Hureyrə (r.a)-nun səhabələrin elmlilərindən olmaması yanlış fikirdir.
Çünki Ömər ibn əl Xattab (r.a) Əbu Hureyrə (r.a)-nu, xalqı müsəlmanların ən yaxşılarından olan və elçiləri Əbdul Qeys elçiləri olaraq tanınan, Peyğəmbər (s.ə.s)-ə hicrət edən Bəhreynə vali təyin etmişdi
Əbu Hureyrə (r.a) onların əmiri idi və fikhin ən incə məsələlərindən onlara fətva verirdi. Üç talaqdan az sayda talaqla boşanmış olub bir nəfərə ərə gedən və sonda ilk həyat yoldaşına geri dönən bir qadının bu əri ilə yenidən üç talaqa sahib olub olmayacağı barədə olan məsələ buna misaldır. Ona iki talaq verən əri yenidən üç talaqa sahib olacaqmı? İbn Abbas və ibn Ömər (r.a) rəyləri bu cürdür. Əbu Hənifə (rahimahullah)-ın da rəyi belədir. Əlavə olara Ömər (r.a)-dan gələn bir rəvayət də bu şəkildədir. Çünki başqasına ərə gedməsi üç talaqı ortadan qaldırır. Yoxsa ilk ərin üç talaqı davam edəcəkmi? Səhabələrin böyüklərindən olan Ömər (r.a) və başqalarının rəyləri, imam Malik və Şafinin rəyləri bu cürdür. Çünki ikinci həyat yoldaşı, ancaq üç talaqla baş verən haramlığı ortadan qaldırır. Üç talaqdan az boşanmış qadın, hələ öz ərinə haram olmuş bir vəziyyətə düşməmişdir. Başqa birisi ilə evlənməsi, ilk həyat yoldaşın üç talaqdan az boşanmaları hökmünü qaldırmaz. Əbu Hureyrə (r.a) bu rəylə fətva vermişdi. Daha sonra bunu Ömər (r.a)-ya bildirmiş, Ömər (r.a) bunu qəbul etmişdi. Hətta : "başqa bir fətva versəydin, səni incidəcək şəkildə döyərdim" √ demişdi
Göründüyü kimi Əbu Hureyrə (r.a) İbn Abbas kimi səhabələrin böyük alimləri ilə birlikdə fiqhin bu cür incə məsələlərində fətva vermişdir. Nəql edilən fətvaları, onun bu gücünü ortaya qoyur. Necə ki, Ömər (r.a) və Əli (r.a)-nun İmran ibn Hüseyn ilə Əbu Musa əl Əşaridən elmli olmaları, digərlərini elmli olmaqdan çıxarmır, eləcə də Muaz, ibn Məsud və s. kimilərin Əbu Hureyrə, Abdullah ibn Ömər və başqalarından daha emli olmaları da, onları elmli olmaqdan çıxarmır
2) Bu etiraz edən adama demək lazımdır ki: Ümmətin bütün alimləri Əbu
Hureyrə (r.a)-nun rəvayət etdiyi qiyas və zahirə müxalf hədislərlə əməl etmişlər. Necə ki, Əbu Hənifə, Şafii, Əhməd ibn Hənbəl və başqaları onun nəql etdiyi "Unudaraq yeyib içən orucunu tamamlasın. Çünki onu yedirdib içirdən anca Allahdır" (Buxari, İman 15; Tirmizi, Saum 26) hədisi ilə əməl etmişlər. Əslində Əbu Hənifə (rahimahullah)-ın qiyasına görə, belə bir adamın orucu pozulmuş olur. Amma Əbu Hənifə, Əbu Hureyrə (r.a) √nun bu hədisinə görə burada qiyası tərk etmişdir. Bunun bənzəri misallar olduqca çoxdur.
Yenə Malik, Şafii və Əhməd ibn Hənbəl, itin yaladığı qabın yeddi dəfə yuyulması lazım olduğunu bildirən Əbu Hureyrə (r.a) √nun hədisi ilə əməl etmişlər. İmam Malikin qiyasına görə qab təmiz olduğundan yuyulması lazım deyil. Əksində, müctəhid imamlar, Əbu Hureyrə (r.a) √nun hədislərindən aşağı hədislərə görə bir qiyası tərk edirdilər. Necə ki, Əbu Hənifə (rahimahullah) səhabədən kimin rəvayət etdiyi bilinməyən namazda qəhqəhə ilə gülməklə əlaqəli mürsəl bir hədisə görə qiyası tərk etmişdi. Əbu Hureyrə (r.a) √nun hədisləri, ümmərin ittifaqı ilə belə bir hədisdən daha qüvvətlidir.
3) Etiraz edən adama belə demək lazımdır: Mühəddis, eşitdiyi hədisin ləfzlərini yadında saxlayanda, fiqhçi olmaması ona zərər verməz. Quran kəlimələrini, təşəhhüd, azan və bənzəri şeyləri əzbərləyən kimi. Necə ki, Rəsulallah (s.ə.s) belə buyurmuşdur: "Bir hədisi eşidib, onu eşidməyən insana çatdıran insanın Allah üzünü ağartsın. Çünki neçə fikh (elm) daşıyan vardır ki, fikçi (alim) deyil. Və necə elm daşıyıcısı, onu özündən daha elmli olana çatdırır" (Əbu Davud, Elm 10) Hədis, daha elmli birisinin, elmdən ondan daha aşağı olan bir nəfərdən ala biləcəyini açıq-aydın ifadə etməkdədir. Məna ilə rəvayət eyni anda olduğu zaman, rəvayətçinin elmli olması mütləq olaraq lazım deyil. Çünki elmli olmayanın bilmədən hədisi yanlış anlamış ola biləcəyindən qorxulur
Əbu Hureyrə (r.a) isə, ümmətin ən yaxşı əzbərləyənlərindəndir. Peyğəmbər (s.ə.s) ona "hifz √ əzbər" barəsində dua etmişdir və özü də : Rəsulallah (s.ə.s)-in bu duasından sonra eşitdiyim heç bir şeyi unutmadım. Bu səbəblə o "Musarrat" hədisil ilə başqalarını ləfzləri ilə rəvayət etmişdir.
4) Ömər (r.a), oğlu Abdullah, İbn Abbas, Aişə və s. kimi səhabənin hamsı Əbu Hureyrə (r.a)-nun hədisini alırdılar. Hədis kitablarını incələyən bunu bilir.
5) Səhabələrdən heç kimsə, Əbu Hureyrə (r.a)-nun nəql etdiyi bir hədisə tən etməmiş, "burada xəta etmişdir" şəklində bir şey söyləməmişdir. Nə Ömər (r.a) nə də bir başqası belə bir iddia eləməmişdir. Əksinə bir dəfə Əbu Hureyrə (r.a), Aişənin otağının olduğu yerə gəlmiş və "ey otaqdakı, nəql etdiyim barəsində bir deyəcəklərin varmı?" demişdir. Aişə (r.a), namazını bitirdikdən sonra, rəvayət etidikləri barəsində deyəcəyi heç bir şeyin olmadığını bildirmişdir və belə demişdir: "Ancaq Rəsulallah (s.ə.s) sizin kimi sözü ard-arda sıralamazdı, sözü o qədər dənə-dənə deyərdi ki, adam kəlimələrini saymağa başlasaydı, onları sayar və əzbərlərdi" Aişə (r.a)-nun bu sözündən də anlaşıldığı kimi rəvayət edilənlərə deyil, rəvayət üslubuna qarşı çıxırdı.
Eyni şəkildə ibn Ömər də : Əbu Hureyrə (r.a)-nun nəql etdiyi hədisləri rədd etmək kimi bir fikrinin olub olmadığı soruşulmuş, o da : Xeyir, amma özü o qədər rəvayət nəql etdi ki, bizə rəvayət etməyə bir şey qoymadı √ demişdir. Əbu Hureyrə (r.a) da : onlar unudmuş, mən əzbərləmişəm, mənim nə günahım var √demişdi. Əbu Hureyrə (r.a)-nun rəvayətləri çox görsənir və bəziləri də "Əbu Hureyrə (r.a) çox rəvayət etdi" deyirlər. Bu barədə Əbu Hureyrə (r.a) belə deyir: "Əbu Hureyrə çox rəvayət etdi deyirlər. Hamımız Allahın yanına gedəcəyik. Mühacir qardaşlarım bazarlarda ticarətlə məşğul idilər. Ənsar qardaşlarım da iş-güc ilə məşğul idilər. Mən isə, kasıbın biri idim və hər zaman Rəsulallah (s.ə.s) ilə birlikdə idim. Onlar olmayanda mən onun yanında idim. Onların unutduqlarını mən əzbərləyirdim. Bir dəfə Rəsulallah (s.ə.s) bizimlə söhbət etdi. Sonra : "Kim paltarını çıxardıb sərəcək?" dedi. Mən çıxardıb sərdim. Rəsulallah (s.ə.s) mənim üçün dua etdi və ondan sonra Rəsulallah (s.ə.s)-dən nə eşitdimsə, heç unudmadım" (Muslim, fədailusSahabə, 159-160)
Əlavə olaraq gecəni üç hissəyə böldüyü, üçdəbirini namaz qılmağa, birini hədisləri təkrar etməyə, birini də yatmağa ayırdığı rəvayət edilir.
Beləcə o, hədisləri əzbərləməsi Rəsulallah (s.ə.s) ilə bərabərliyinə, başqa şeylərlə məşğul olmamasına və Rəsulallah (s.ə.s)-in ona dua etməsinə bağlamaqdadır.
Ömər ibn əl Xattab (r.a) da Əbu Hureyrə (r.a)-dan hədis alır, Rəsulallah (s.ə.s)-dən eşitdikləri barəsində ondan soruşardı. Hədis rəvayət etmə barəsində onu qınamamışdı. Əslnidə Ömər (r.a) rəvayətdə ehtiyatlı olmağı sevər və beləliklə insanların cürətkar davranaraq hədislərə əlavələr etməmələrinin qarşısını almağa çalışardı.
6) Səhabələr, fiqhi məsələlərdə Əbu Hureyrə (r.a) √dan daha az tanınmış kimsələrə də müraciət edirdilər. Məsələn Ömər (r.a) Haml ibn Malik və başqalarından, Osman (r.a) "əri ölən qadının ərinin evində nə qədər gözləməsi lazım olduğu" barəsində Faria bintu Malikə müraciət etmişdi. Bu kimi misallar çoxdur.
Əbu Hureyrə (r.a) haqqında haqqı danışan Şeyxulislam İbn Teymiyyə sonra sualda gələn hədis barəsində bəzi izahlar verir. Ancaq bizim məqsədimiz oxucuya Əbu Hureyrə (r.a) haqqında səhih məlumat çatdırmaq idi. Ona görə məqaləyə burada son veririk.
Allah bizim elmimizi artırsın və bizi bütün insanlara, xüsusilə səhabələrə qarşı pis zənnlərdən qorusun. Amin

İbn Teymiyyə

İbn Teymiyyə Külliyyatı 4/424

AMİN