Kendisine dua edince caresiz kalanin duasini kabul edip sikintiyi gideren ve sizleri yer yüzüne daha öncekilerin yerine geciren kim? Allah ile birlikte bir baskasi mi? Ne kadar az düsünüyorsuz! (Neml 62)

"Lä bäsä tahurun in Säallah"
(Eybi yoxdur,Allah goysa tämizlikdir)

"Äsälu-l-lahä-l-azim rabbä-l-arsi-l-azim än yäsfiyäkä" 7-däfä
(Äzämätli ärsin Räbbi, Äzä-mätli Allaha yalvariram ki, sänä säfa versin)

Bir müsälman bändä xästäyä bas cäkib ona yeddi däfä demälidir.

äl-Buxari, izahli näsri 10/118

ät-Tirmizi vä Äbu Davud bax: ät-Tirmizi ,dägig .näsri. 2/210, "Sähih äl cami", 5/180

Yayı çəkib oxu atırsan. Yayı nə qədər çox darta bilsən, oxun da o qədər uzağa gedər
“Allah-Təaladan bir şey istəyəndə, deyin ki, Allahım, əgər xeyirlidirsə, mənə qismət elə, xeyirli deyilsə, nəyi rəva bilirsənsə, onu ver”, - deyin.
Biz başımıza gələnlərin fərqinə vara bilmirik, baş verənləri doğru-düzgün oxuya bilmirik. Allah-Təala bizi bizdən daha yaxşı tanıyır. Bizim üçün nəyin xeyirli, nəyin zərərli olduğunu da Allah-Təala bilir. Dua bəndənin Allaha yönəlməsi, dərdini Ona söyləməsi, öz acizliyini etiraf edib yardım diləməsidir. Dua - Allahla danışmağın adıdır. İnsanlardan zülm görənin, haqqı tapdananın duası gərilmiş yaydan çıxan ox kimi ünvanına yetişər. Yetimin də, qəribin də duası ünvanına tez yetişər.
Hay-küylə, zahiri göstərişlə oxunan dua içinə yalan qarışdırılmış söhbət kimidir. Gerçəyi zahirdə yox, batində axtaranlar dua məqamında öz içinə dalar, Haqqa varan yolu orada arayar və o yollardan Uca Məqama üz tutarlar.
İnsanın insana verə biləcəyi ən gözəl şey içindən gələn, ən səmimi duyğuları ilə yoğurduğu duasıdır: Allah səndən razı olsun! Bu dörd söz bəlkə də bütün duaların başıdır. Çünki Allah-Təalanın razı qaldığı bir bəndənin daha nə dərdi ola bilər ki? Və ya bəndə üçün Allahın razılığını qazanmaqdan yüksək bir nemət ola bilərmi?
Dua - istəmək, yalvarmaq, hər şeyin sahibinə üz tutmaq, öz zəifliyini etiraf etmək, dərdinə çarə diləməkdir. Dolayısı ilə dua həm də özünü tərbiyədir.
“Hər ağızda bir dua var, hər tikədə bir ovsana” deyib ulularımız. Acizin, zəifin, yetimin imdadına yetişib, əlindən tutmağı tövsiyə ediblər və deyiblər ki, onların dilindən qopan dua bir vaxt qızmar çöllərdə başınızın üstündə bulud, qaranlıqda yolunuza düşən işıq olar. Bəziləri bu düşüncəyə ticarət hesabı kimi də baxa bilərlər. Olsun, heç olmamaqdansa ticari düşüncə ilə olması daha yaxşıdır. Bəs bilə-bilə, görə-görə çöp üstə çöp qoymayan, fəryad edənin yanından tükü ürpənmədən keçənlərə nə deyəsən axı?
“Həyatda heç bir günahım, təqsirim yoxdur” demək bəlkə də özü günahdır. Günah əməl işləməkdən kimsə sığortalanmayıb. Amma insanlar günahlarını anladıqdan sonra qəbul etdikləri qərara görə bir-birindən fərqlənirlər. Kimi Adəm babamıza oxşayır, tövbə edir, Allahdan mərhəmət diləyir və doğru yola dönür, kimi də şeytanın yolu ilə gedir, günahında israr edir, tövbə etməyi, üzr istəməyi qüruruna sığışdırmır və kimin yolunu tutursa, ona bənzəməyə başlayır.
Çığıra-çığıra, bağıra-bağıra dua etmək ədəbə uyğun deyil, Allah-Təala bizim qəlbimizi görür, bizi bizdən yaxşı bilir, içindən gərilərək, duyğularının tufanı ilə və bəlkə göz yaşlarının müşaiyəti ilə, bir küncə sıxılaraq səssiz-sədasız oxunan duanın qəbul ediləcəyinə ümid daha çoxdur. Duanı ümid zərfində yollamaq daha doğrudur. Allahın mərhəmətindən ümidsiz olan şeytandır.
Duanızı əsirgəməyin sevdiklərinizdən. Sevmədiklərinizə də dua edin “Allah islah etsin!” deyə. Duamızda sevdalarımız, sevgilərimiz gizlənir. Allah-Təala nə istədiyimizə, niyə istədiyimizə görə bizə dəyər verir. Hər dua bir yoldur, bir mənzilə varar. Allah-Təala cənnəti istəyənə cənnəti, cəhənnəmi istəyənə də cəhənnəmi verər. Amma mərhəmətini əsirgəməz, bizi bağışlayar, tövbə qapısından keçib islah olmamızı istəyər. Tutduğumuz istiqamət və o istiqamətdə atdığımız addım da əməli dualardır.
Dualarla xeyirə çıxasız!

"Subhanä-l-mäliki-l-guddusi"(Nögsansiz,Pak,Mülkdar,vä Mügädäss Allahim) -3däfä ucuncüsündä säslä uzadarag

"Räbbä-l-mäläikäti vä -r-ruhi"(Mäläklärin vä ruhun Räbbi)

İbadət duasını heç bir şəkildə Allahdan qeyrisinə yönəltmək olmaz.
İstək duasını da Allahdan qeyrisindən istəmək olmaz. Lakin dörd şərt istisna olmaqla.
1. Diri olmalı.
Yəni ölüdən istəmək olmaz.
2. Qadir olmalı.
Yəni yağış, şəfa vermək kimi istəkləri yerinə yetirməyə yalnız Allah qadir olduğu üçün bu növ istəkləri yaradandan qeyrisindən istəmək şirk, böyük günah sayılır.
3. Eşitməli.
Yəni diri olmalı və eşitməlidir. Yanında olmayıb hansısa məsafədə səndən uzaqdadırsa onu da çağırıb ondan yardım istəmək şirk sayılır.
4. Hazır olmalı.
Yəni qeybdə olmamalıdır. Məsələn, cinlər, mələklər və ya ölmüş birisindən istəmək bu şərtə ziddir.
Beləliklə biz artıq bildik ki, dua iki növ olur. Unutmayaq ki, müqəddəs kitabımız Qurani-Kərimdə rastlaşdığımız dua sözlərində hər iki dua növü qəsd olunur.
Dua əzəmətli ibadətlərdən biridir. Bu fikri Allah Rəsulundan rəvayət olunan “Dua ibadətdir” hədisi də təsdiq edir.
Rəbbimiz buyurub: “Mənə dua edin, Mən də sizin dualarınızı qəbul edim! (Məni çağırın, harayınıza yetişərəm, yaxud yalnız Mənə ibadət edin, sizi mükafatlandıraram!) Mənə ibadət etməyi təkəbbürlərinə sığışdırmayanlar Cəhənnəmə zəlil olaraq girəcəklər! [Ğafir 40:60]
Bu ayədə Allah duanı ibadət adlandırdı.
Əgər bir şeyin ibadət olması isbat oldusa onu Allahdan qeyrisinə yönəltmək şirk sayılır.
Dua əzəmətli ibadətdir və içərisinə dinimizin əsas təməl prinsipi olan tövhidin üç qismini də alır.
Rububiyyə, uluhiyyə, ad və sifətlər.
Ümumi olaraq duanı saleh əməllərin qarşısında, ortasında və ondan sonra da ifadə etmək olar.
Allah-Təalə buyurur:
Onlar gecəni Rəbbi üçün səcdə və qiyam (namaz) içində keçirərlər.
Və belə deyərlər: “Ey Rəbbimiz! Cəhənnəm əzabını bizdən sovuşdur. Şübhəsiz ki, onun əzabı həmişəlikdir! [Furqan 25:64-65]

Həmçinin Xəlilullah İbrahim əleyhissəlam oğlu İsmayillə bərabər Kəbənin əsaslarını yenidən qurduqları zaman belə dua edirdilər.
Onu da yadına sal ki, İbrahim və İsmail evin (Kəbənin) bünövrəsini ucaltdıqları zaman: “Ey Rəbbimiz! (Bu xeyirli işi) bizdən qəbul et, Sən, doğrudan da, (hər şeyi) eşidənsən, bilənsən!” – deyə dua etdilər. [əl-Bəqərə, 2:127]

Məşhur İslam alimlərinin bu barədə dediklərində də böyük ibrətlər vardır.
Onlardan biri deyib: “Adəm övladından istəyəndə qəzəblənir, Allahdan isə istəməyəndə”.
Bütün yaranış, cinlər və insanlar bir yerə yığılb Allahdan bütün ehtiyaclarını istəsələr Allah onların istəklərinin qarşılığını versə bu Onun dərgahından bir iynənin dənizə batırılıb çıxarıldığı zaman dənizdən nə azaldarsa, yaradanın da dərgahından o qədər azaldar.
Elə isə daim əsirgəməyən Allahdan istəmək əvəzinə nəyə görə özü möhtac və istəyən olan adəm övladından istənilməlidir.
Dəyərli müsəlmanlar! Daim Allaha dua edin, bütün ehtiyaclarınızı yalnız Ondan istəyin və Ona heç nəyi şərik qoşmayın.
Doğru əqidə və doğru yol məhz budur.
Allah bizi daima Ona möhtac olanlardan və yalnız Ondan istəyənlərdən etsin. Amin!
---------------

(Allahım! Sənin asan etdiyin işdən asanı yoxdur. Həqiqətən, Sənin üçün çətin bir iş (məsələ) yoxdur).

(İbn Hibban, №427; İbn əs-Sünni, №351; Hafiz demişdir ki, bu, səhih hədisdir. Həmç. bax: ən-Nəvəvi. «əl-Əzkar» («Zikrlər»), səh.106; İbn əs-Sünni. «Əməl əl-yövm və əl-leylə», Bişr Məhəm¬məd Üyun tərəfindən dəqiqləşdirilmiş nəşri, səh.171, №351.)

Müsəlmanın Qalası kitabından

Allah taala buyurur: “Allahı çox zikr edən kişilər və qadınlar üçün məğfirət və böyük bir mükafat hazırlamışdır”. (əl-Əhzab, 35) Aşağıdakılar sərbəst zikrlərdir:
1. Təsbeh, təkbir, təhmid, təhlkil və hövqalə gətirmək: Peyğəmbər (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) buyurur ki, “Allaha ən əziz dörg söz var. Bunlar hansı ilə başlasan zərər yoxdur. Bunlar, “sübhənallah, əl-həmdu lilləh, lə ilahə illallah və Allahu əkbər” sözləridir. Müslimdə Əbu Hureyrədən (Allah ondan razı olsun!) rəvayət olunan hədisdə rəsulullah (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə buyurur: “Sübhənallah, əl-həmdu lilləh, lə ilahə illallah və Allahu əkbər” – demək, mənə günəşin çıxmasından əzizdir”. Peyğəmbərin (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyi rəvayət olunur: “Sənə Cənnətin qaplarından bir qapını göstərimmi? Bu, “lə hovlə va lə quvvatə illə billəh” – kəlməsidir”. “Səhih Buxari” və “Səhih Müslim”də rəvayət olunan digər bir hədisdə peyğəmbər (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) buyurur: “Ey Abdullah bin Qeys, sənə Cənnətin xəzinələrindən olan bir kəlmə deyimmi? Bu, “lə hovlə va lə quvvatə illə billəh” – kəlməsidir”. Bolluqda və sevincli anlarda edilən təsbeh sıxıntılı və kədərli anlarda fayda verir. Yunis bin Məttanın duasında deyirdi ki, “Nöqsansız olan Allah, Səndən başqa ibadətə layiq ilah yoxdur. Həqiqətən, mən zalımlardan idim”. Müsəlman etdiyi duanın tərkibində bu zikri edərsə, Allah taala onun duasını qəbul edər”. Peyğəmbər (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) buyurur ki, “Kim yüz dəfə “sübhənallah və bihəmdihi” desə, xataları dənizdəki köpüklər qədər olsa da silinər”. Daha bir hədisdə peyğəmbər (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) buyurur: “Iki söz var ki, dildə asan, tərəzidə ağır, Rəhmana isə əzizdir. Bunlar, sübhənallah va bihəmdihi və sübhənallahul azim”.
2. Bağışlanma diləməyin fəziləti: Rəsulullah (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) buyurur: “Kim davamiyyətli Allahdan bağışlanma diləsə, Allah onun düşdüyü hər sıxıntıdan çıxarar, hər kədərdən sevinc bəxş edər, ruzisini də gözləmədiyi yerdən yetirər”. Peyğəmbər (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) bir qüdsü hədisdə Allah taalanın belə buyurduğunu bildirir: “Ey Adəm övladı, əgər günahların göydəki buludlar qədər olsa və sən Məndən bağışlanma diləsən, günahlarını bağışlayaram”. Bura Allahdan bağışlanma diləmək və tövbə etmək zikrləri daxildir. Bu zikrlərin hər ikisi vacibdir.
3. Ümumi zikrlər və Allahı davamiyyətli zikr etməyin fəziləti: Bir gün peyğəmbər (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) səhabələrə buyurdu: “Sizə Sahibinizin dərgahında ən xeyirli və ən doğru əməlinizi deyimmi? O, səviyyələrə ayırmaqda ən yüksək əməl və sizə qızıl-gümüş xərcləməkdən, düşmələrinizlə qarşılaşdığınız zaman bir-birinizin boynunu vurmaqdan daha xeyirlidir”. Səhabələr dedilər: “Bəli!” Rəsulullah (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) buyurdu: “Bu, Allahı zikr etməkdir”. Başqa bir hədisdə isə rəsulullah (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə buyurur: “Bir camaat zikr üçün bir yerə toplaşdıqdan sonra oradan ayrılarkən, onlara “bağişlandiğiniz halda qalxın!” – deyilər . Rəsulullah (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) hər zaman Allahı zikr edərdi.
4. Peyğəmbərə salam göndərmək: Müslimdə rəvayət olunan hədisdə peyğəmbər (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belkə buyurur: “Kim mənə bir dəfə salam göndərərsə, Allah ona on qatını göndərər”. Peyğəmbərə (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) salam göndərmək həm namazda, həm də hədislərdə varid olduğu kimi digər ibadətlər zamanı müstəhəbdir.
5. Vaxtından asılı olmayaraq dua etmək: Alah taala buyurur: “Bəndələrim Məni səndən soruşduqda söylə ki, Mən yaxınam. Dua edib Məni çağıranın duasını qəbul edərəm. Gərək onlar da Mənim çağırışımı qəbul edib Mənə iman gətirsinlər. Bununla da, ola bilsin ki, doğru yola yetişsinlər”. (əl-Bəqərə, 186) Başqa bir ayədə Uca Allah buyurur: “Mənə dua edin, dualarınızı qəbul edim!” (Qafir, 60) Dua ibadətin özəyidir. Buxari “Ədəbul Mufrad”da Əbu Hureyrədən mərfu olaraq rəvayət etdiyi hədisdə peyğəmbər (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) buyurur: “Kim Allahdan nəsə istəməsə, Ona qəzəbi tutar”. Qüdsü hədisdə Allah taala buyurur: “Mən Məni zikr etdiyi və mənim üçün dodaqlarını tərpətdiyi müddətdə qulumla birgəyəm”.
Peyğəmbər (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) etdiyi çoxlu dualarla yanaşı, Qurani-Kərimdə də dualar varid olmuşdur. Bəzi fəzilətli vaxtlar var ki, duanın həmin vaxt edilməsi müstəhəbdir. Məsələn, gecənin axır bir hissəsi, əzanla iqamə arası, səcdədə, cümə günü, hər fərz namazından sonra və sair vaxtlarda edilən dua daha fəzilətli və daha tez qəbul olandır. Dua edərkən Alahdan xeyir şey istəmək, qibləyə yönəlmək, qəlbi sakit olmaq, duanın qəbul olacağına inanmaq, Allaha həmd-sənə və peyğəmbərə (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) salavatla başlamaq və fəzilətli vaxt seçmək duanın ədəblərindəndir.
6. Hər məkanda və hər zaman Allahı zikr etmək: Mömin bütün vaxtlarında Allah taalanı zikr etməlidir. Peyğəmbər (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) buyurur ki, “Rəbbini zikr edənlə, Rəbbini zikr etməyən arasındakı fərq diri ilə ölü arasındakı fərq kimidir”. Eyni mənalı başqa bir səhih hədisdə peyğəmbər (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə buyurur: “İnsanların Allah taalanı zikr etməyən bir məclisdə yığışması ölü eşşəyə bənzəyir. Həmin məclis Qiyamət günü onlara kədər gətirəcək”.
İmam Əhməd Abdullah bin Bişrdən rəvayət edir ki, bir kişi rəsulullahın (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) yanına gəldi və dedi: “Ya rəsulullah, İslamın qaydaları mənə ağır gəldi. Bütün bunları cəm edən bir şey varmı?” Rəsulullah (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) buyurdu: “Dilin Allahı zikr etməkdən qurumasın!”
Bura insanın daxilində etdiyi zikrlər də daxildir. Buxari və Müslimin rəvayət etdikləri qüdsi hədisdə Allah taala buyurur: “Qulum Məni zikr etdiyi zaman onunla olaram. Əgər Məni özündə xatırlasa, Mən də onu Özümdə xatırlayaram. Əgər Məni camaat içində xatırlasa, Mən onu daha xeyirli camaat içində xatırlayaram”.
7. Evdə edilən zikr: Peyğəmbər (ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) buyurur ki, Allahın zikr edildiyi evlə, zikr edilmədiyi ev arasındakı fərq diri ilə ölü arasındakı fərq kimidir”. Fərz etsək ki, insan ən azı ömrünün üçdə bir hissəsini evdə keçirir, onda Allahı zikr etməyin əhəmiyyətinə və müsəlmanın evdə hansı məsuliyyəti daşıdığına diqqət yetirərik.
8. Allahın izni ilə şeytanı qovan zikrlər: Bismilləh, Allaha sığınmaq, Fələq və Nəs surərlərini, Ayətul Kursini, əl-Bəqərə surəsinin axır iki ayəsini, əl-Muminun surəsinin ilk ayələrini, o cümlədən əzanı oxumaq şeytanı qaçırdır. Həmçinin, “Lə ilahə illallah vahdəhu lə şərikə ləh, ləhul mulk va ləhul həmd va huva alə kulli şeyin qadir” zikrini yüz dəfə demək ən fəzilətli əməllərdən hesab olunur. Hər şeyin ən doğrusunu Uca Allah bilir.

Duanın qəbul olmaması Allahın qulunu etdiyi imtahandır və ona səbr etmək lazımdır
Duanın tez qəbul olması imtahan olduğu kimi, eləcə də gec və ya qəbul olmaması da Allah-təalanın qulunun səbrini yoxlaması üçün bir imtahandır. Allah-təala buyurmuşdur:

كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَنَبْلُوكُم بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً وَإِلَيْنَا تُرْجَعُونَ›

“Hər bir kəs (hər bir canlı) ölümü dadacaqdır. (Dözüb-dözməyəcəyinizi, şükr edəcəyinizi, yaxud nankor olacağınızı) yoxlamaq məqsədilə Biz sizi şər və xeyirlə (xəstəlik, yoxsulluq, ehtiyac və sağlamlıq, var-dövlət və cah-calalla) imtahana çəkərik. Və siz (Qiyamət günü əməllərinizin əvəzini almaq üçün), ancaq Bizim hüzurumuza qaytarılacaqsınız! ” [1]
Ona görə də qul xeyir ilə imtahan olunarsa şükür etməli, şər ilə imtahan olunarsa səbr etməlidir. Duanın qəbul olmaması heç də bəla deyildir. Əsl bəla qulun öz yaradanını unudaraq qəflət içərisində yaşamasıdır. Ola bilsin ki, duasının qəbul olmadığını görən insan yenə də davamlı olaraq uzun- uzadı dua edər və Rəbbinə olan qəflətdən qurtulmuş olar.

2. Allahın qulu üçün seçdiyi, qulun özü üçün seçdiyindən daha üstün və xeyirlidir
Allah-təala sonsuz hikmət sahibidir. Yalnız hikmət olaraq verir və yalnız hikmət olaraq alır. Lakin ola bilsin ki, insan zahiri baxımdan bunu dərk etməyə. Necə ki, həkim xəstəni müalicə etdiyi zaman xəstə müalicə əsnasında müəyyən ağrılar duyur və həmin müvəqqəti ağrılara səbr edərək nəhayət Allahın izni ilə şəfaya nail olur.
Allah-təala buyurmuşdur:

فَعَسَى أَن تَكْرَهُواْ شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللّهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا... ›

“...Ola bilsin ki, sizdə nifrət doğuran hər hansı bir şeydə Allah (sizdən ötrü) çoxlu xeyir nəzərdə tutmuş olsun.” [2]
Zülm etmək heç də Allah-təalanın gözəl ad və sifətlərinə uyğun deyil­dir. Əksinə, sevdiyi quluna dünyada və axirətdə ona xeyir verəcək şeyləri nəsib edir. Məhz qul ola bilsin ki, istədiyinin aqibətindən xəbərdar olmadığı üçün Allah-təaladan elə bir şey tələb edə ki, zahirən onu özünə xeyir sana, lakin əslində isə bu ona xeyir yox, şər olsun. Necə ki, körpə uşaq şirin şeyi çox yeməsini istər, lakin sonda isə ona ziyan verəcəyini anlamaz.
Allah-təala buyurmuşdur:

كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تَكْرَهُواْ شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تُحِبُّواْ شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَّكُمْ وَاللّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ›

“(Allahın düşmənlərinə qarşı) döyüş (cihad) xoşunuza gəlmədiyi halda, sizə vacib edildi. Bəzən xoşlamadığınız bir şey sizin üçün xeyirli, bəzən də xoşladığınız bir şey sizin üçün zərərli ola bilər. (Onu) Allah bilir, siz bilməzsiniz. ” [3]
Ümumi olaraq bilmək lazımdır ki, insanın xeyir sanaraq arzuladığı hər bir şey ona xeyir gətirmir, əksinə şər də ola bilər.

3. Duasının qəbul olmaması ilə imtahan olunan insan, Allahın sevimli qullarının zümrəsinə daxil ola bilər
Çünki Allah-təalanın qulunu imtahan etməsi ona olan sevgisinə dəlalət edir. Necə ki, Ənəsdən (radiyallahu anhu) rəvayət olunan hədisdə Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va əlihi va səlləm) buyurmuşdur:
“Əcrin böyüklüyü imtahanın ağırlığına görədir. Əgər Allah-təala bir qövmü sevərsə, o qövmü imtahana çəkər. Kim razı olarsa, ona Allahın razılığı, kim qəzəblənərsə, ona Allahın qəzəbi vardır.” [4]

4. Allah-təala qulunun ona qarşı razılığını imtahan edir
Əgər qul başına gələn hər bir müsibətlərə görə Rəbbindən narazılıq etməyərək, əksinə razı olarsa, şübhəsiz ki, Allah-təala da ondan razı olar və onu istəyinə qovuşduraraq razı salar. Mömin Rəbbinə hər zaman, davamlı olaraq dua edərək ondan nəsə istəyərsə, yaxud başına gələn müsibətin aradan qaldırılmasını tələb edərsə, lakin duasının qəbul olduğunun əsər-əlamətini görməzsə o zaman Allah-təala həmin bəndəsinin qəlbinə baxar. Əgər o Rəbbindən tam şəkildə heç bir narazılıq etmədən razı olarsa, Allah-təala da onu razı salması üçün duasını qəbul edərək istədiyini verər və başına gələn müsibətini aradan qaldırar. Həqiqətən də, səmimi qəlbdən uzun müddət dua edən, lakin duasının qəbul olmadığını görərək Rəbbindən zərrə qədər də olsa narazı olmayıb əksinə, razı olan qul həqiqi iman sahibidir. Lakin Allahın əmrindən narazı olaraq etiraz etmək heç də möminin sifətlərindən deyildir. Allah-təala buyurmuşdur:

أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُواْ الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَأْتِكُم مَّثَلُ الَّذِينَ خَلَوْاْ مِن قَبْلِكُم مَّسَّتْهُمُ الْبَأْسَاء وَالضَّرَّاء وَزُلْزِلُواْ حَتَّى يَقُولَ الرَّسُولُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ مَتَى نَصْرُ اللّهِ أَلا إِنَّ نَصْرَ اللّهِ قَرِيبٌ›

“(Ey möminlər!) Sizdən əvvəlkilərin başına gələnlər sizin başınıza gəlməmiş behiştə daxil olacağınızımı güman edirsiniz? Onları (şiddətli) fəlakət və sıxıntı elə bürümüş, elə sarsılmışdılar ki, hətta, Peyğəmbər və iman gətirənlər birlikdə: “Allahın köməyi nə vaxt gələcək?” – demişdilər. Bilin ki, Allahın köməyi (sizə) yaxındır! ” [5]
Həmçinin, Əyyub və Yaqub peyğəmbərin (aleyhiməssələm) başına gələn hadisə bizim üçün gözəl bir örnəkdir.

5. Allah-təala ilə ünsiyyətdə olaraq onun məhəbbətinə nail olmaq
Bəzən qulun duasının gec və ya heç qəbul olmamasının xeyri, onun Allah-təaladan tələb edərək müvəqqəti fani dünya həyatı üçün nəyisə istədiyindən qat-qat üstün ola bilər. Çünki insan duanın bütün vacibatlarını və ədəblərini yerinə yetirərək, daima ümidlə, səmimi qəlbdən dua edərsə, Allah-təalanın məhəbbətini qazanmış olar ki, bunun da mükafatı əbədi olan Cənnətdir. Çünki Allahın məhəbbətini qazanmaq onun Cənnətini qazanmaq deməkdir.

6. Duanın gec və ya qəbul olmaması qulun öz nəfsini hesaba çəkməsinə səbəb olur
Ola bilsin ki, duanın gec və ya heç qəbul olmamasının səbəbi dua edənin özündən asılı olsun. Məsələn: Əgər dua edənin yeməyində haram varsa və ya duasının qəbulunun qarşısını alan günahlara yol verirsə, yaxud dua əsnasında duanı dili və qəlbi ilə yox, yalnız etdiyi duanın mahiyyətinə varmadan dili ilə edirsə, duasının qəbuluna mane olmuş olar. Belə halda, duasının qəbulunu görməyən hər bir iman sahibi öz nəfsini hesaba çəkərək özündə olan naqisliyi axtarar, günahlardan çəkinərək tövbə edər və Rəbbinə tərəf dönər ki, buna səbəb onun duasının qəbul olmaması olar. Halbuki, əgər duası tez qəbul olarsa, özündən qafil olaraq nəfsini hesaba çəkməz və əksinə özünü güclü iman sahibi zənn edərək həlak etmiş olar.

7. Ola bilsin ki, insan günahları ilə duasının qəbuluna mane ola
Elə insan vardır ki, daima Rəbbindən narazılıq edərək duasının qəbul olmadığından şikayətlənir. Lakin özünə diqqətlə nəzər salsan görərsən ki, dua etdiyi Rəbbinə heç bircə dəfə də olsun boyun əyərək namaz qılmamışdır. Əksinə, haramlara qurşanaraq həmişə Ona üsyanda olmuşdur. Beləsi duasının qəbul olmadığından gileylənməsin! Əksinə, Allaha şükür etsin ki, onun sağlamlığını günahlarına görə əlindən almamışdır və unutmasın ki, Rəbbinə qarşı üsyanda davam edərsə, başına gələcək müsibətlərə görə yalnız özünü qınamalıdır. Ona görə də kimliyindən asılı olmayaraq hər bir bəndə onu yaradanı unutmamalı və qafilliyindən tövbə edərək Ona tərəf yönəlməlidir ki, bu da onun dualarının qəbul olmasına səbəb olar. Əgər belə edərsə, Rəbbini razı salar və üzərinə bütün xeyir qapılarının açıq olduğunun yəqinliklə şahidi olar.
Allah-təala buyurmuşdur:

وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُواْ لِي وَلْيُؤْمِنُواْ بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ›

“(Ya Rəsulum!) Bəndələrim Məni səndən soruşduqda (söylə ki), Mən (onlara) yaxınam. Dua edib Məni çağıranın duasını qəbul edərəm. Gərək onlar da Mənim çağırışımı qəbul edib Mənə iman gətirsinlər. Bununla da, ola bilsin ki, doğru yola yetişsinlər. ” [6]
8. Şeytanla mübarizə apararaq savab qazanmaq
Şeytan insanın açıq-aydın düşmənidir. Qulu Allah-təalanın yolundan azdırmaq üçün hər cür hiylələrə əl atır. Xüsusən də, insanda bir boşluq görərsə, həmin boşluqdan istifadə edərək vəsvəsə verməyə başlayır. Qul Rəbbinə dua edərsə, lakin duası qəbul olmazsa, o zaman Şeytan bu fürsəti əldən verməyərək qulun qəlbinə Allah barəsində pis zəndə olması, yaxud duanı tərk edərək qəbul olmasından ümidini üzməsi üçün müxtəlif fikirlər irəli sürər. Belə halda, əgər qul Şeytanla mübarizə apararaq onun vəsvəsələrinə məhəl qoymadan Allah barədə gözəl zəndə olarsa və ümidini üzməyərək dua etməkdə davam edərsə, Şeytanı qəzəbləndirərək Rəbbini razı salmış olar. Çünki Şeytanla mübarizə aparmaq ən böyük ibadətlərdəndir.
Əgər bir kəs duasının qəbul olmadığını görərsə və Şeytanın vəsvəsələrinə qələbə çalaraq duasında səmimi qəlblə davam edərsə, şübhəsiz, belə etməsi Rəbbinin yanında məqamının ucalığına səbəb olar ki, bu nailiyyəti əldə etməsi onun duasının qəbul olmasından qat-qat üstün olar.
9. Ola bilsin ki, dua qəbul olsun, lakin dua edənin bundan xəbəri olmasın
Artıq duanın fəzilətindən bəhs edərkən bizə məlum oldu ki, əgər insan duanın qəbul olmasına səbəb olan bütün amilləri yerinə yetirər və qəbuluna mane olan bütün şeyləri tərk edərsə, onun duası müxtəlif olaraq [7] Allah-təala yanında mütləq qəbul olmuş olar. Belə olduğu halda, bəs nə üçün qul duasının qəbul olmadığından narahat olur? Halbuki, o, duasının səmərəsini bu dünyada görməsə belə, axirətdə Allahın izni ilə mütləq görəcəkdir.

----------------------------------------------------------------------
[1] - 21) “əl-Ənbiyə” - 35.
[2] - 4) “ən-Nisə” - 19.
[3] - 2) “əl-Bəqərə” - 216.
[4] - İbn Macə, 4031; əl-Albani, “Sahihu-t-Tirmizi”, 2/286.
[5] - 2) “əl-Bəqərə” - 214.
[6] - 2) “əl-Bəqərə” - 186.
[7] - Bax: səh, 8.

“Həcc ibadətinizi qurtardıqda, ata-babalarınızı yada saldığınız kimi, hətta ondan daha da artıq Allahı yad edin...”(Əl-Bəqərə: 2/200.)

“(Həcc mövsümündə) Rəbbinizdən ruzi istəmənizdə hər hansı bir günah yoxdur. Ərafatdan endiyiniz zaman Məşərulharamda Allahı zikr edin...” (Əl-Bəqərə: 2/198. )

“...Məlum günlərdə Allahın onlara ruzi olaraq verdiyi heyvanları qurban kəsərkən Onun adını zikr etsinlər.” (Əl-Həcc: 22/28.)

“... Bəlli olan günlərdə Allahı zikr edin... ”(Əl-Bəqərə: 2/203.)

“...Məni anmaq üçün namaz qıl.”(Ta-Ha: 20/14.)

“Ey iman gətirənlər! Allahı çox zikr edin! Onu səhər axşam təsbih edin!” (Əl-Əhzab: 33/41-42.)

“Ey iman gətirənlər! Allahı çox zikr edin! Onu səhər axşam təsbih edin!”
Rəsulullah (səlləllahu əleyhi və səlləm) belə buyurur:
“Təşriq günləri (bayramlarda təkbirlərin gətirildiyi günlər) yemək, içmək, Allahı zikr etməkdir.”
(Muslim: Oruc: 23.)

“Duaların ən xeyirlisi ərafa gününün duasıdır. Mənim söylədiyim və məndən öncəki peyğəmbərlərin söylədikləri ən xeyirli şey budur: Allahdan başqa ibadətə layiq ilah yoxdur, təkdir, şəriki yoxdur. Mülk yalnız Onundur. Həmd yalnız Onadır və O hər şeyə qadirdir.” (Tirmizi: Dəvət: 133, Muvatta: Quran: 32.)

“Ləə iləhə illəllah” zikrlərin ən fəzilətlisidir. Bu kəlmənin zikrlər arasında yeri çox böyük olduğundan mənası və şərtləri bilinib, tələbləri yerinə yetirilməlidir. Bu kəlməni sadəcə dillə söyləmək yetərli deyil.
Allahdan c.c bizi və sizi “Ləə iləhə illəllahın” mənasını bilənlərdən, gizli və açıq bütün hökmlərini yerinə yetirənlərdən və Ona bağlananlardan etməsini diləyirik.