Əlhəmdulilləh həmdən kəsiran, tayyibən mubərakən fih, vassalətu vassələmu alə Rasulihil-Kərim, ləə nəbiyyə badəhu, vassələmu alə əlihi va əshəbihi əcməin.

Əziz Müsəlmanlar! Əhməd Fəridin cəhalət üzrü barədə yazdığı kitabda işarə etdiyimiz xətaları bu bölmədə göstərməyə çalışacağıq, Allahın izni ilə!

Allahdan işimizə tövfiq nəsib etməsini istəyirəm və hamımızı haqqı tapmaqda yönləndirməsini diləyirəm!

Kitabdakı səhifələri elektron variantına uyğun olaraq göstərəcəyik. Çünki kitab orijinal şəkildə əlimizdə yoxdur.

Müəllif kitabının 22-ci səhifəsində qeyd edir:

Bu batil bir sözdür əslində. Külli aləm bilir ki, heç kəs küfr etmək istəməz. "Kufr bil-qəsd" olaraq tanılan bu məsələdə çoxları alimlərin sözlərini yanlış anlamışlar. Onlar, insanın küfrü qəsd etmədikcə kafir olmayacağını söyləyirlər, yəni bir insan küfr əməl etsə də qəlbində bunu istəməsə kafir olmaz. Bu Allahın dinini təhrif etməkdir. Bununla nəzərdə tutulan, küfr olan əməli qəsd etməkdir. Bunun daha da yaxşı aydın olması üçün misal vermək uyğun olar.

Bir insan büt qarşısında səcdə edərsə, lakin bütə səcdə etməyi qəsd etməzsə, yalnız Allaha səcdə etməyi qəsd edərsə bununla o kafir olmaz. Çünki o, küfr olan əməli qəsd etməmişdir. Müəllifin İmam Qurtubinin sözlərini gətirməsi isə onun sözlərini dəstəkləmir. Çünki İmam Qurtubi bununla, söylədiyim kimi, küfr olan əməli qəsd etmək incəliyinə işarə etmişdir, yoxsa bununla insanın qəlbində küfrü qəsd etmədikcə kafir olmayacağına dair heç bir şeyə işarə etməmişdir.
İbn Teymiyyə söyləmişdir:

"Bir kimsə küfr olan bir söz söyləyər, ya da bir əməl edərsə, kafir olmağı qəsd etməsə də bu səbəblə kafir olmuşdur. Çünki Allahın istədiklərindən başqa heç kəs küfrü qəsd etməz." (əs-Sarimu'l-Məslul, s:177-178)

Halbuki Qurani Kərimdə Allahın ayələrini lağa qoyanların təkfir edilməsi barədə gələn ayələr məşhurdur.

"Allaha and içirlər ki, deməyiblər. Halbuki onlar küfr sözünü demiş, islamı qəbul etdikdən sonra kafir olmuşlar." (Tövbə, 74) Burada Allah onları bir-başa söylədikləri söz səbəbi ilə təkfir etmişdir. Bunun bir misalı da bu ayət-i kərimədir:

"Allah Məryəm oğlu Məsihdir deyənlər kafir oldular." (əl-Maidə, 17) Bu mövzuda bənzər başqa ayələr də var.

Əhli-Sünnətin bu məsələdə məzhəbi budur: Kim küfrə salan bir söz söyləyər və yaxud bir əməl edərsə bir başa bu söz ya da əməl səbəbi ilə dünyəvi hökmdə zahirən, həqiqi hökmə görə isə batinən kafirdir. Çünki şəri dəlilin kafir kimi göstərdiyi şəxs həm zahirən, həm də batinən kafirdir. Allahu Təalanın bildirmiş olduğu şəri dəlil batini kənarda qoyaraq sadəcə zahirə aid ola bilməz. Bilavasitə həm zahiri, həm də batini əhatə edən həqiqi hökmü ifadə edər.

İbn Həzm Əş'arilərdən söz edərkən Mürciənin məzhəbini qeyd edərək belə deyir: "Əş'arilər belə deyərlər: ‘İnsan Allah və Rasulunu ən pis şəkildə təhqir etsə və onları yalanladığını, taqiyyə və ya sitat gətirmə olmadan açıq bir şəkildə elan etsə və bunu özünə din olaraq mənimsədiyini iqrar etsə, bunda küfr təşkil edəcək hər hansı bir şey yoxdur.’ Sonra da bütün müsəlmanların onlara qarşı çıxacağından qorxaraq sözü bu şəkildə çevirdilər: ‘Ancaq bu hal insanın qəlbində küfr olduğunu göstərir’. Biz onlara; ‘Bu sözün dəlalət etdiyi şeyin sihhətinin kəsinliyinə şahidlik edirsinizmi?’ dedikdə ‘Xeyr’ deyə cavab verdilər." (əl-Fəsl, 5/75, Daru'l-Cil)

İbn Teymiyyə isə Mürciənin məzhəbini belə izah edir:

"Əbu Abdullah əs-Salihi belə deyir: ‘İman sadəcə qəlbin təsdiqi və bilməsidir. Lakin bu təsdiqin bir sıra tələbləri var. Bu tələblərin yerinə yetirilməməsi qəlbdə təsdiqin olmadığını göstərir. Şəriətin küfr olduğunu bildirdiyi hər zahiri söz və əməl üçün də eyni haldır. çünki bu əməlləri etmək qəlbdə təsdiq və elmin olmadığını göstərir. Küfr (yalanlamadan ibarət olan) tək bir xislətdir. İman isə qəlbdə olan mücərrəd təsdiq və elmdir’. Bu, Əbu Həsən əl-Əş'arinin iki rəyindən ən məşhur olanıdır. Onun Qazi Əbu Bəkr, Əbi'l-Məali və digər yoldaşları da eyni görüşdədirlər. bu səbəbləalimlər onları Mürciədən saymışlar." (Məcmuə'l-Fətava, 7/509)

"Cəhm isə belə deyir: ‘İman sadəcə qəlbin təsdiqindən ibarətdir. İnsan bunu dili ilə ifadə etməyə bilər’. Bu Ümmətin alimlərinin heç birisindən eşidilməmiş bir sözdür. Beləki Əhməd, Vəki' və başqaları belə söyləyənləri təkfir ediblər. Ancaq əl-Əş'ari və yoldaşları bu görüşü dəstəkləməklə birlikdə, ‘Şəriətin küfrünə hökm etdiyi kəsin biz də küfrünə hökm edirik və Şari'in təkfir etməyini insanın qəlbində marifətin (bilmək, tanımaq) olmadığına dəlil sayırıq’. demişdirlər." (Məcmuə'l-Fətava, 13/47)

Bir başqa yerdə belə deyir:
"Bəzi kəlamçıların və onları izləyən fuqahanın bu vəhmə qapılmalarına səbəb olan xətalı anlayışın təməlində onların imanı sadəcə Rasulun bildirdiklərini təsdiq olaraq görməkləri, təhqir etmə və pisləmənin Onun doğruluğuna inanmaya tərs düşməməsi görüşünü qəbul etməkləri durur...Sonra Ümmətin Allah və Rasuluna təhqir edən kəsi təkfir etdiyini gördükdə belə dedilər. ‘Bu kəs kafir olur. Çünki onun söyməyi bu etdiyini haram olaraq qəbul etmədiyini göstərir. Bunun halallığına inanmaqsa Peyğəmbəri yalanlamaq deməkdir. İnsan təhqir ilə deyil, yalanlama səbəbi ilə kafir olur. Təhqir isə sadəcə yalanlamaya dair bir dəlildir’." (əs-Sarimu'l-Məslul, s:518)

Müəllif kitabın digər yerində bəzi əməlləri xüsusi olaraq vurğulayaraq, həmin əməlləri halal saymasalar da, kafir olacaqlarını qeyd edir. Bu əməli peyğəmbəri və Allahı lağa qoymaq olaraq göstərir. Belə bir istisna etmək isə Cəhmiyyənin əqidəsindəndir. Bunu yuxarıda alimlərin sözlərindən anlamaq olar!

Dövrümüzdə bəzi irca xətası edənlər belə deyirlər: Küfrə salan söz ya da fel səbəbi ilə Allahin küfrlərini qabaqcadan bildirdiyi bu kəslərin,açıqca inkar etmədikləri halda dünyəvi olaraq küfrünə hökm verilməz. Bu rəy sahiblərinin təkfirində sələf ixtilaf etməmişdir. Çünki bu açıq nəsslərə ziddir.

Bu ifrat görüşlərin sahibləri ilə İmam Tahavi'nin "əl-Əqidətut-Tahaviyyə"dəki "İnsan, imana girdiyi şeyi inkar etmədikcə imandan çıxmaz" sözü və bu sözü dəstəkləyənlərin görüşü arasındakı fərq budur: Tahavi inkarı küfrün tələbi olaraq görürdü (küfrün olduğu yerdə inkar da vardır). Bu məsələdə ifrata gedənlər isə inkarı küfrə dair hökm verməkdə ayrılıqda bir şərt olaraq qəbul etdilər. Tahavi'yə görə Allahın, kafirliyinə hökm etdiyi hər kəs mütləq inkarçıdır. Digərləri isə Allahın, kafirliyinə hökm etdiyi adam haqqında hökmün verilməsi üçün onun açıq aydın inkar etməsini şərt qoşurlar. İbn Teymiyyə bizə bunları çatdırır:

"Hənbəl belə demişdir: ‘Humeydi bizə bəzi insanlardan bunu eşitdiyini söylədi: ‘İnsan, namaz, zəkat, oruc və həcci iqrar etsə, lakin ölənə qədər bunlardan heç birini etməsə və ya ölənə qədər qibləyə arxasını döndərərək namaz qılsa, bu kəsin tərk etdiyi bu şeylərə iman etdiyi bilinirsə, fərzləri və qibləyə yönəlmənin tələbini iqrar edirsə, bu insan inkar etmədiyi müddətcə mömindir’. Dedim: ‘Bax, bu açıq bir küfrdür. Allahın Kitabına, Rasulunun Sünnətinə və müsəlmanların alimlərinə müxalifətdir. Allahu Təala buyurur: "Dini Allaha xalis qılaraq Ona ibadət etməkdən başqa bir şeylə əmr olunmadılar." Hənbəl belə dedi:‘Əbu Abdullah Əhməd ibn Hənbəlin belə dediyini eşitdim: ‘Belə bir şey söyləyən kəs kafir olmuş, Allahın əmrinə və Rasulun Allahdan gətirdiyinə qarşı çıxmışdır’." (Məcmuəl-Fətava, 7/209) Bu xəbəri Xallal "əs-Sünnə" s. 586'da öz isnadı ilə rəvayət etmişdir. İbn Teymiyyə "Məcmuəl-Fətava", 7/205də sələf alimlərindən digər bir qrupun da bu kəsləri təkfir etdiklərini nəql edir.